17 sierpnia 2007

Miejski potencjał irg

Podziel się!

Agnieszka Waszak, architekt karajobrazu

fot.: Ewa Łuczak, Monika Pawlonka (Agencja Promocji Zieleni)

Irgi to wartościowe krzewy, ze względu na bardzo długi, trwający nawet cały rok, okres atrakcyjności oraz różnorodność pokrojów. Dzięki tym cechom są mogą być one wszechstronnie stosowane w zieleni miejskiej i w ogrodach przydomowych.
Wśród irg znajdziemy krzewy zimozielone, półzimozielone, a także o liściach przebarwiających się jesienią na pomarańczowo, np. u irgi rozkrzewionej (Cotoneaster divaricatus) lub na czerwono, np. u irgi karłowatej (Cotoneaster perpusillus) i opadających na zimę. Niewielkie kwiaty tych krzewów mają płatki w delikatnych odcieniach białego, białoróżowego lub różowego. Kwitnienie większości irg przypada na przełom maja i czerwca. Niewątpliwą ozdobą irg są niewielkie, kuliste owoce, najczęściej wybarwione w gamie czerwieni, rzadziej czarne, jak u irgi błyszczącej (Cotoneaster lucidus) i irgi jamkowatej (Cotoneaster foveolatus).

Dywany, skarpy, murki...

Jeżeli szukamy rośliny odpowiedniej na skarpy, zwłaszcza w pasach zieleni przyulicznej lub do zadarniania dużych powierzchni, możemy znaleźć interesujące krzewy spośród wielu odmian odznaczających się niskim wzrostem i szerokim pokrojem. Wśród krzewów o liściach sezonowych najczęściej stosowana do tego celu jest irga pozioma (Cotoneaster horizontalis). Łatwo rozpoznać ja po charakterystycznym układzie gałęzi, przypominających rybie ości i rozpościerających się prawie poziomo. Dorasta ona do 1 m wys. przy 2 m szer. Wielką jej zaletą są bardzo długo pozostające na gałęziach czerwone owoce, a także jesienne pomarańczowoczerwone zabarwienie liści.

Irga pozioma (Cotoneaster horizontalis) 'Variegatus' (syn. irga purpurowa C. atropurpureus 'Variegatus') odróżnia się od gatunku niższym wzrostem i białym obrzeżeniem lekko pofalowanych liści. Warto ją więc stosować w kompozycjach kolorystycznych. Gatunkiem podobnym do wcześniej omawianego jest irga karłowata (Cotoneaster perpusillus), jednakże dorasta ona zaledwie do 30 cm wys.

Z odmian o liściach półzimozielonych, bardzo cenną rośliną zadarniającą jest irga szwedzka (Cotoneaster ×suecicus) 'Coral Beauty'. Rozrasta się nisko nad ziemią, tworząc zwartą okrywę gleby, np. na skarpach. Obfite, miododajne kwiaty mają biały kolor, a bardzo liczne, jaskrawoczerwone owoce długo pozostają na krzewie.

W zieleni towarzyszącej reprezentacyjnym budynkom biurowym lub handlowym szczególnie pożądane jest zapewnienie jak najdłuższego okresu atrakcyjności obsadzenia. Wymogi te z pewnością spełniają zimozielone odmiany irg. Jedną z najcenniejszych odmian jest irga Dammera (Cotoneaster dammeri) 'Major', bardzo niska (10-15 cm wys.). Wspaniale nadaje się do tworzenia zimozielonych dywanów, sadzenia z przodu rabat lub do zazieleniania tarasów. Ma ona płożące, zakorzeniające się pędy, ciemnozielone, błyszczące liście; kwitnie na biało i wytwarza bardzo liczne, jasnoczerwone owoce.

Nieco wyżej (do 25 cm wys.) dorasta irga rozesłana (Cotoneaster radicans) 'Eichholz'. Jest ona rewelacyjną rośliną okrywową, interesującą nie tylko dzięki białym kwiatom, pomarańczowoczerwonym owocom, ale zimotrwałym, skórzastym liściom, przebarwiającym się jesienią na kolor pomarańczowy.

Polską odmianą zimozielonej irgi jest 'Ursynów', okrywowy krzew ciemnozielonych liściach, białych kwiatach i czerwonych owocach, pozostających na pędach przez prawie całą zimę.

Podczas urządzania zieleni na dużych powierzchniach, mając na celu szybkie uzyskanie zwartej okrywy, korzystne jest sadzenie większej ilości bardzo młodych roślin. Mogą być one uprawiane w pojemnikach 1,5 litrowych, a sadzone np. w rozstawie od 30x30 cm do 40x40 cm, w zależności od wielkości krzewów. Taki sposób sadzenia jest wart polecenia, gdyż młode rośliny przyjmują się zdecydowanie łatwiej i szybko się rozrastają. Są one również znacznie tańsze od większych egzemplarzy krzewów, ich cena przy zakupie w szkółkach kształtuje się na poziomie kilku złotych.

Na żywopłoty formowane

Krzewem szczególnie polecanym na niskie i średniej wysokości żywopłoty strzyżone zakładane w mieście jest irga błyszcząca (Cotoneaster lucidus). Jest ona w pełni mrozoodporna, bardzo dobrze znosi upały, susze i zanieczyszczenie powietrza. Rośnie dobrze w słońcu i w półcieniu, można więc dla tego krzewu znaleźć wiele odpowiednich stanowisk. Charakteryzują ją wyprostowane pędy, rocznie przyrastające ok. 20 cm (do 2,5 m wys.), pokryte błyszczącymi, ciemnozielonymi liśćmi, jesienią przebarwiającymi się na kolory od żółtego, przez czerwony do brązowego. Gdy jest przycinana, różowawe, jej miododajne kwiaty i czarne owoce pojawiają się w mniejszej ilości.

Pojedynczo i parami

Irgi z grupy odmian o wysokim wzroście możemy sadzić zarówno pojedynczo, jako solitery, np. na dużej powierzchni trawnika, jak również w grupach lub kompozycjach z drzewami i krzewami przy budynkach, ciągach pieszych lub w parkach. Irgi te dobrze wyglądają także sadzone w żywopłotach naturalnych (nieformowanych) lub szpalerach. Warto tu zwrócić uwagę na irgę pomarszczoną (Cotoneaster bullatus) o dużych, ciemnozielonych liściach, dorastającą do 3 m wys. oraz nieco niższą od niej irgę rozkrzewioną (Cotoneaster divaricatus). Irga pomarszczona ma duże i pomarszczone liście, natomiast irga rozkrzewiona drobne, błyszczące, jesienią pięknie przebarwiające się na czerwono. Oba gatunki wytwarzają bladoróżowe kwiaty, a jesienią ozdobione są licznymi, koralowoczerwonymi owocami.

Innym interesującym krzewem z tej grupy jest irga Dielsa odm. Major (Cotoneaster dielsianus var. major), o łukowatych, delikatnych pędach, drobnych, różowobiałych kwiatach i pomarańczowoczerwonych owocach. Irga jamkowata (Cotoneaster foveolatus) polecana jest głównie na nieformowane żywopłoty. Zdobią ją błyszczące, przebarwiające się jesienią liście i czarne owoce.

Na słonecznych, ciepłych i osłoniętych stanowiskach, w miejscach eksponowanych, można pokusić się o posadzenie półzimozielonej irgi Francheta (Cotoneaster franchetii). W lipcu okrywają ją miododajne kwiaty, a następnie pomarańczowoczerwone owoce zebrane w pęczki, w łagodne zimy utrzymujące się na gałęziach aż do wiosny.

Pojemniki

Bardzo wolno rosnąca irga płożąca (Cotoneaster procumbens) 'Streib's Findling' znajdzie dla siebie odpowiednie miejsce w pojemnikach, ustawianych w miejscach nasłonecznionych, jak również zacienionych, np. przy reprezentacyjnych wejściach do budynków lub na wewnętrznych dziedzińcach i patiach. Do sadzenia w pojemnikach doskonale nadają się również wcześniej omawiane: irga pozioma (Cotoneaster horizontalis) 'Variegatus', jako barwny akcent oraz irga rozesłana (Cotoneaster radicans) 'Eichholz'.

Wymagania irg

Irgi są mało wymagającymi krzewami, poza standardową pielęgnacją, nie potrzebują wiele opieki. Najlepiej rosną na stanowiskach słonecznych lub półcienistych. Irga Dammera (Cotoneaster dammeri) 'Major', irga szwedzka (Cotoneaster suecicus) 'Skogholm', irga rozesłana (Cotoneaster radicans) 'Eichholz'. będą dobrze rosły także w cieniu budynków lub pod drzewami, jeżeli tylko zapewni się im odpowiednio żyzne podłoże.

Irgi o wysokim, wyprostowanym pokroju, po posadzeniu można delikatnie przyciąć formując kształtną bryłę krzewu i usuwając najsłabsze lub krzyżujące się gałęzie. Jak wszystkie krzewy, irgi wymagają okresowego usuwania uszkodzonych pędów.