5 marca 2012
Pulsatilla vulgaris
Sasanka zwyczajna jest zaliczana do bylin przedwiośnia. Cechą charakterystyczną tej pięknej rośliny, oprócz okazałych kwiatów i atrakcyjnych owocostanów, jest niewątpliwie gruby kożuszek białych włosków, okrywających najmłodsze pędy, liście i pąki. Nawet płatki kwiatów są od zewnątrz całe kosmate. Wszystko to po to, by zabezpieczyć roślinę przed mroźnymi nocami, które w marcu są zjawiskiem całkowicie normalnym i wcale nierzadkim. Ze względu na bardzo wczesny okres kwitnienia, sasanka zwyczajna należy do poszukiwanych i atrakcyjnych kwiatów wiosennych, ozdobnych także po przekwitnieniu.
Pulsatilla vulgaris występuje w Europie, od południowej Anglii i Skandynawii, po Ukrainę. W Polsce dawniej rosła na kilku stanowiskach w Wielkopolsce i Wyżynie Lubelskiej, ale obecnie uważana jest za gatunek u nas w naturze wymarły, wpisany od Polskiej czerwonej księgi roślin. Sasanka jest byliną, czyli rośliną wieloletnią, która zimuje w postaci podziemnego, czarnego, rozgałęzionego kłącza. Wkrótce po nastaniu ciepłych, słonecznych dni sasanka budzi się do życia i od razu zakwita. W zależności od rejonu kraju, termin rozpoczęcia kwitnienia przypada już na początek marca na Dolnym Śląsku, do połowy kwietnia lub pierwszych dni maja na Suwalszczyźnie. Pierwsze z ziemi wyłaniają się proste łodygi zwieńczone pojedynczym pąkiem kwiatowym, otoczonym poniżej trzema delikatnymi, koronkowymi liśćmi podkwiatowymi. Najmłodsze łodygi, listki i pąki pokrywa grube, filcowate owłosienie. Z jednego kłącza wyrasta kilka, do kilkunastu łodyg, tworząc niskie, zwarte kępy, wysokie na 15 cm. Kwiaty mają około 5 cm średnicy, są dzwonkowate, po rozwinięciu rozpostarte i skierowane ku górze. Składają się z zwykle z 6 lub 7 fioletowych działek okwiatu, z zewnątrz gęsto owłosionym. Środek kwiatu wypełnia kilkadziesiąt złocistożółtych pręcików, otaczających skupione w samym centrum słupki. Po przekwitnieniu z ziemi wyrastają długoogonkowe liście odziomkowe. Liście te są głęboko podzielone, pierzaste, podobne trochę do liści marchwi. Pędy kwiatostanowe wydłużają się ponad liście, do 40 cm wysokości, a na ich szczycie tworzą się bardzo ozdobne, puszyste owocostany, prawie identyczne jak u powojników.
Sasanka zwyczajna dobrze rośnie na glebie lekkiej, piaszczystej, najlepiej wapiennej. Wymaga stanowisk słonecznych. Rośliny tolerują suszę i są w pełni mrozoodporne. Rosną zdrowo, nie są atakowane przez szkodniki i nie chorują. Niestety sasanki nie należą do bylin długowiecznych, i po kilku latach uprawy tracą wigor. Aby temu zapobiec, warto co kilka lat rośliny „odmłodzić”. Zabieg ten polega na wykopaniu i podzieleniu starych kęp na mniejsze.
Sasanki nadają się do sadzenia w ogrodach skalnych, na rabatach bylinowych i w kompozycjach naturalistycznych. W szkółkach dostępnych jest kilka odmian, różniących się barwą kwiatów. Np. ‘Roede Klokke’, rozmnażana przez wysiew nasion, ma kwiaty zróżnicowane, od różowych, przez różne odcienie czerwieni, po barwę czerwono-fioletową. ‘Alba’ tworzy kwiaty białe, a ‘Rubra’ karminowoczerwone. Oprócz kwiatów rośliny zwracają na siebie uwagę w trakcie owocowania. Na koniec warto wspomnieć, że sasanka zwyczajna jest rośliną trującą, ale także leczniczą. Ziele sasanki stosowano dawniej jako środek uspokajający.
