17 sierpnia 2007

Niezawodne derenie

Podziel się!

NIEZAWODNE DERENIE

Agnieszka Żukowska, architekt krajobrazu

fot.: Ewa Łuczak, Monika Pawlonka (Agencja Promocji Zieleni)

 

Jeśli szukamy niezawodnych krzewów do nasadzeń w miejskich terenach zieleni, na obrzeżach miast czy w osiedlach mieszkaniowych warto wykorzystać derenie.

Derenie to przeważnie krzewy, rzadziej małe drzewka, czesem rośliny zielne. Występują w strefie klimatu umiarkowanego na całej północnej półkuli. W Polsce uprawianych i rozmnażanych jest ok. 30 gatunków i odmian. Do nasadzeń miejskich poleca się te, które mają niewielkie wymagania glebowe, są łatwe w uprawie i dobrze znoszą warunki miejskie. Proponowane tu przykłady odznaczają się dość szybkim tempem wzrostu, co pozwala uzyskać dobre efekty dekoracyjne już po 2-3 sezonach wegetacyjnych. Duża różnorodność, dostępność (produkowane są w wielu szkółkach w całym kraju) i niewysokie koszty zakupu sprawiają, że mogą być powszechnie stosowane.

Kolorowe nawet zimą

W okresie jesienno-zimowym, który w naszym klimacie bywa wyjątkowo długi pożądane stają się wszelkie akcenty roślinne, które urozmaicą monotonny krajobraz. Dlatego, jaskrawoczerwone pędy, wspaniale kontrastujące z bielą śniegu tak bardzo  przykuwają uwagę. Intensywna czerwień gałązek jest cechą derenia białego odmiany 'Sibirica' (Cornus alba 'Sibirica'). Dereń ten jest dość rozłożystym krzewem liściastym, osiąga 3 m wysokości i ok. 2 m szerokości. Liście są dość duże, zielone, jesienią żółte. Kwitnie na biało. Owoce w formie małych, białych kulek. Jednakże ani kwiaty ani owoce nie są głównym walorem tej odmiany, ale właśnie pędy, które najlepiej wybarwiają się po zrzuceniu przez roślinę liści. Krzew ten jest mało wymagający i odporny, dobrze rośnie w jasnych, słonecznych miejscach, chociaż toleruje także półcień. Lubi gleby wilgotne i dość zasobne. Jest całkowicie odporny na mrozy. Dobrze wygląda sadzony w grupach, na tle ciemnej zieleni drzew iglastych, na tle budyków czy ogrodzeń. Dobrze znosi niezbyt silne cięcie, stosuje się więc go nie tylko w naturalnych żywopłotach, ale i formowanych. Derenie należy ciąć wiosną, zaraz po ukazaniu się liści, zostawiając długie, ubiegłoroczne pędy (te są najmocniej wybarwione na czerwono).

Ponadto polecić go trzeba do nasadzeń na szerokich pasach zieleni przyulicznej (potrzebuje sporo miejsca), w parkach, w zieleni osiedlowej, ale także doskonale wpisuje się w wiejski krajobraz ( świetnie wygląda nad brzegami rzek i zbiorników wodnych ).

Podobne walory i zastosowanie, chociaż zupełnie inną barwę pędów ma dereń rozłogowy odmiany 'Flaviramea' tzw. złotokora (Cornus sericea 'Flaviramea'). Jego pędy w pełnym słońcu są jaskrawożółte, w cieniu seledynowe. Dorasta do 2 m wysokości, a przez liczne odrosty korzeniowe szerokość pojedynczego krzewu może dochodzić nawet do 3-4 m.

Inną mniej znaną, ale bardzo ciekawą odmianą derenia o kolorowych pędach jest dereń świdwa 'Midwinter Fire' (Cornus sanguinea 'Midwinter Fire'). Rośnie wolniej i nie tak silnie jak poprzednicy, dorasta do 2 m. Tolerancyjny co do gleby. Zimą, w miejscach słonecznych jego pędy są jaskrawoczerwone, w półcieniu zaś pomarańczowe.

Bardzo interesująco prezentują się zestawienia odmian o barwnych pędach. Sadzone w dużych grupach po kilkanaście lub kilkadziesiąt sztuk pozwalają tworzyć ciekawe kompozycje urozmaicające szary zimową porą krajobraz miasta.

Wiosenny akcent i atrakcyjne owoce

Trochę niedoceniany w zieleni miejskiej, a bardzo wartościowy jest dereń jadalny. Krzew znany jest i uprawiany od wieków. Sadzono go w pobliżu gospodarstw domowych ze względu na jadalne owoce, polecane na przetwory (soki, dżemy czy popularną ,,dereniówkę"). Owoce te najlepsze są po opadnięciu.

Ten duży krzew, a w staraszym wieku małe drzewko (dorasta do 4-7 m) ma szeroką zaokrągloną koronę. Jego liście są lśniące, ciemnozielone. Szczególną ozdobą są żółte kwiaty, którymi krzewy obsypują się bardzo wcześnie, przed rozwojem liści w marcu lub na początku kwietnia tworząc barwne akcenty na tle nierozbudzonej jeszcze przyrody. Krzew ten nie ma szczególnych wymagań, toleruje różne rodzaje gleby. Stanowisko słoneczne lub półcieniste. Polecany jest przede wszystkim do założeń krajobrazowych, ale także do zieleni osiedlowej, do pasów zieleni przyulicznej, na niezbyt strome skarpy i w formie żywopłotów. Nie ma szczególnych wymagań glebowych, miejsce słoneczne lub półcieniste. Doskonale znosi suszę i zanieczyszczone miejskie powietrze. Dobrze znosi cięcie, nadaje się nawet do formowania w kule. Mocne cięcie starszych gałęzi jest niewskazane ze względu na twarde drewno. W mieście nie skorzystamy raczej z jego pięknych czerwonych owoców, ale chętnie zrobią to ptaki, dla których są one prawdziwym przysmakiem.

Oprócz derenia jadalnego szczególnie atrakcyjnymi owocami wyróżnia się mało jeszcze u nas znana odmiana derenia białego o nazwie 'Siberian Pearls' , która charakteryzuje się mniej silnym od typu wzrostem i bardziej krępym pokrojem. Owoce tej odmiany są białe z błękitną nutą, jest ich dużo i bardzo długo utrzymują się na roślinie.

Kolorowe liście.

Atrybutem wielu odmian dereni są barwne liście. Jedną z ciekawszych odmian jest żółtolistna odmiana derenie białego - (Cornus alba 'Aurea'). Liście tego krzewu są żółte przez cały sezon. Najintensywniej wybarwione są krzewy rosnące w słońcu. Dorastają do 2 m.

Inne ciekawe odmiany to 'Elegantissima' i 'Variegata'. Charakterystyczne dla nich jest białe obrzeżenie liści. Odmiana 'Elegantissima' wyróżnia się intensywniejszą bielą, jej liście są srebrzystobiałe i biało-zielone z daleka cały krzew wydaje się biały. 'Variegata' ma białe obrzeżenie liści. Obydwie odmiany szczególnie dobrze prezentują się na ciemnym tle iglaków lub w połączeniu z czerwonolistnymi krzewami np. berberysem Thunberga 'Atropurpurea' czy pęcherznicą kalinolistną 'Diabolo'.

Godną polecenia odmianą jest także Cornus alba 'Spaethii', którego liście wczesną wiosną są pomarańczowobrązowe, później zielone z nieregularnym żółtym obrzeżeniem. Podobna do niej Cornus alba 'Gouchaultii' w pełni lata ma również żółte brzegi liści. Od poprzedniej różni się tym, że wiosną młode świeżo rozwinięte listki, zwłaszcza te na czubkach pędów przybierają barwę różową. Obydwie odmiany wyglądają pięknie zarówno pojedynczo jak i w grupie. Stanowiąc ciekawy akcent kolorystyczny i uzupełnienie dla grup krzewów o innych barwach liści. Dodatkowym atrybutem jest czerwień bezlistnych pędów.

Zielony dywanik

Odmienne od poprzednich cechy i zastosowanie ma dereń rozłogowy odm. 'Kelseyi' (Cornus sericea 'Kelseyi'). Jest bowiem niski (zaledwie 70 cm wysokości) i dość szeroki (także dzięki odrostom korzeniowym). Pokrój kulisty. Liście są zielone, mniejsze od innych dereni, jesienią ładnie wybarwiają się na pomarańczowy kolor. Lubi żyzną, przepuszczalną glebę, dość wilgotną ? warto więc sadzić go w parkach nad brzegami zbiorników lub cieków. Doceni miejsce wyposażone w system nawadniający. W miejscach suchych będzie rósł słabiej. Polecany jest do sadzenia w grupach jako roślina okrywowa. Najlepsze efekty uzyskamy sadząc 3 - 5 szt. na 1m2.

Nieco bardziej wymagający, ale świetny jako parkowa roślina okrywowa, zwłaszcza pod koronami drzew jest dereń kanadyjski (Cornus canadensis). Ta niewysoka, ścieląca się po ziemi krzewinka jest szczególnie atrakcyjna ze względu na cztery dość duże i białe podsadki (przypominają płatki) znajdujące się pod niepozornym kwiatkiem. ,,Kwiaty" te pojawiają się w czerwcu. Owoce są małe, ale intensywnie czerwone i bardzo dekoracyjne. Roślina jest dość ekspansywna dobrze zadarnia powierzchnie. Wymaga jednak wilgotnych i żyznych stanowisk, gleby lekko kwaśnej i przepuszczalnej.

W obrębie tak różnorodnego rodzaju, jakim jest dereń znajduje się jeszcze sporo bardzo atrakcyjnych gatunków i odmian, są one jednak trudniejsze do osiągnięcia, bardziej wymagające i jako takie znajdują swoje miejsce w ogrodach przydomowych,  kolekcjach ogrodów botanicznych czy miejscach szczególnie reprezentacyjnych.