Zalecenia jako:

Iglaste
Liściaste
Wrzosowate
Pnącza
Róże
Byliny
Owocowe



Rośliny Liściaste

Drzewa i krzewy liściaste, pod względem liczby gatunków i odmian, stanowią największą grupę roślin ozdobnych. W praktyce trudno jest znaleźć ogród, w którym nie rosłoby jakieś drzewo albo krzew. Najważniejszymi walorami dekoracyjnymi drzew i krzewów liściastych są:

  • liście: zielone, jedno lub wielobarwne, o małej lub dużej blaszce liściowej, lśniące, matowe, owłosione, złożone lub pojedyncze, całobrzegie lub powcinane, skręcone, zimozielone, przebarwiające się jesienią
  • kwiaty: drobne, duże, jedno lub wielobarwne, pojedyncze lub zebrane w kwiatostany, pachnące, zwabiające motyle, długotrwałe, pojawiające się i utrzymujące u różnych gatunków od lutego do października
  • owoce: barwne, długo utrzymujące się i ozdobne zimą, zwabiające ptaki, nadające się do spożycia w stanie surowym lub przeznaczane na przetwory, nalewki itp.
  • pędy: barwne, o korze gładkiej, spękanej lub postrzępionej, proste lub powyginane, wzniesione, rozpostarte na boki, przewieszające się lub płożące
  • siła wzrostu: – od form miniaturowych, karłowych do kilkudziesięciometrowych drzew
  • pokrój: kolumnowy, kulisty, przewisający, płożący.

Ważną zaletą drzew i krzewów liściastych jest możliwość łatwego doboru odmian na dane stanowisko w ogrodzie, np., jeśli chcemy obsadzić miejsce ocienione, wilgotne lub, dla kontrastu, silnie nasłonecznione i suche, o wiele łatwiej jest dobrać odpowiednie gatunki spośród tej właśnie grupy roślin. Ważną cechą roślin liściastych jest łatwość uprawy i większa tolerancja na zanieczyszczenia. Wiele gatunków po posadzeniu i zaaklimatyzowaniu się w ogrodach, parkach czy przy ulicach wymaga stosunkowo niewielkiego nakładu pracy przy ich utrzymaniu. Dzięki corocznemu opadaniu liści (u gatunków zrzucających liście na zimę), są one bardziej odporne na zanieczyszczenia i wysokie zasolenie (szczególnie w warunkach miejskich), niż rośliny zimozielone i iglaste.


ZNAJDŹ ROŚLINY LIŚCIASTE

Zastosowanie

Wszechstronne zastosowanie drzew i krzewów liściastych wiąże się z ich walorami dekoracyjnymi. Przede wszystkim drzewa i krzewy liściaste cieszą się powodzeniem ze względu na kwiaty. Któż nie zwróci uwagi, przechodząc obok, na obsypaną kwiatami magnolię lub na piękny i intensywny zapach lilaków? Kwitnący kasztanowiec przypomni czas pisania matur, a gałązka forsycji będzie zwiastunem wiosny. Duże drzewa, takie chociażby jak wspomniany kasztanowiec, są stosowane głównie do sadzenia w parkach, na skwerach i w większych ogrodach prywatnych. Drzewami o wolniejszym wzroście obsadza się drogi i ulice oraz mniejsze ogrody. Z drzew można tworzyć ponadto aleje, szpalery, a także osłony przeciwwiatrowe. Krzewy, podobnie jak drzewa, mogą być sadzone w grupach lub pojedynczo. Są świetnym materiałem na żywopłoty. Żywopłoty tworzone z gatunków wytwarzających ciernie (berberysy, dzikie gatunki róż) niejednokrotnie skuteczniej odstraszą nieproszonych gości, niż solidny płot. Wiele drzew i krzewów liściastych dobrze znosi cięcie, stąd też możliwość kreowania różnorodnych form geometrycznych, zarówno żywopłotowych, jak i pojedynczych okazów. Z niektórych gatunków (np. Ulmus minor ‘Jacqueline Hillier’, Ulmus parviflora ‘Geisha’) dosyć szybko, za pomocą sekatora, można stworzyć efektowne, ogrodowe drzewko typu bonsai. Krzewy o słabym wzroście i o małych wymaganiach wodnych świetnie nadają się do sadzenia na cmentarzach. Spora grupa krzewów nadaje się do sadzenia w pojemnikach na eksponowanych miejscach w ogrodzie, przy domu, czy w mieście. Szczególnie pięknie wyglądają sadzone w pojemnikach formy szczepione na niewielkiej wysokości, podsadzone od dołu niskimi roślinami (np. róże pienne i lawenda). Ten sposób uprawy pozwala ponadto na przezimowanie w naszym klimacie gatunków wrażliwych na niskie temperatury, dzięki możliwości przeniesienia na okres zimy do zabezpieczonych od mrozu pomieszczeń). Kolejnym ważnym zastosowaniem krzewów liściastych jest ich wykorzystanie jako roślin okrywowych, wśród których prym wiodą: irgi, tawulce, trzmieliny oraz niektóre odmiany berberysów. Gatunki wytwarzające odrosty i szybko rozrastające się są cennymi roślinami umacniającymi skarpy i nasypy. Wreszcie spora grupa drzew i krzewów karłowych, niejednokrotnie szczepionych, stanowi źródło pożądania kolekcjonerów, miłośników roślin, a także działkowców, dysponujących często niewielkimi ogródkami.
Przy omawianiu zastosowania, należy wspomnieć, że spora część roślin ozdobnych ma właściwości trujące. Dlatego, sadząc rośliny w ogrodach, w których bawią się dzieci, należy unikać gatunków o trujących, barwnych, owocach.

Wymagania

Wymagania drzew i krzewów liściastych są dosyć zróżnicowane, nawet w obrębie gatunku, dlatego przy zakupie roślin, zawsze należy o nie pytać lub zapoznać się ze szczegółowym opisem roślin na stronach ZSzP.

Wymagania świetlne

Większość gatunków drzew i krzewów liściastych wymaga stanowiska słonecznego lub półcienistego. Nie ma gatunków, które wymagają wyłącznie warunków cienistych. W cieniu jak i w półcieniu dobrze rosną niewielkie krzewinki, takie jak Vinca minor (barwinek pospolity) czy Pachysandra terminalis(runianka japońska) oraz typowe krzewy: Viburnum rhytidophyllum (kalina sztywnolistna), Prunus laurocerasus (laurowiśnia wschodnia)
i Mahonia aquifolium (mahonia pospolita). Jeszcze bardziej tolerancyjne, co do wymagań świetlnych (można je sadzić na wszystkich stanowiskach) są: Buxus sempervirens (bukszpan wieczniezielony), irga szwedzka, Ligustrum vulgare (ligustr pospolity), Ilex meserveae (x) (ostrokrzew Meservy), Ribes alpinum(porzeczka alpejska) i śnieguliczka.
Szczególną uwagę, co do stanowiska świetlnego, należy zwrócić, sadząc odmiany o żółtych liściach. Niekiedy są one nieco kłopotliwe w uprawie. Liście roślin sadzonych na stanowisku słonecznym mogą ulegać oparzeniom, a na stanowisku półcienistym żółta barwa może blednąć i przechodzić w jasnozieloną. Przykładem takich roślin jest odmiana Berberis thunbergii 'Aurea' (berberys Thunberga 'Aurea') czy Weigela 'Olympiade' (krzewuszka 'Olympiade'). Inne odmiany tych gatunków dobrze radzą sobie w pełnym słońcu. Wyjściem z sytuacji wydaje się znalezienie takiego stanowiska, które jest lekko ocienione, ale tylko w godzinach południowych, gdy operacja słoneczna jest najsilniejsza.

Rodzaj gleby, pH i wilgotność Wymagania glebowe większości drzew i krzewów liściastych są przeciętne, chociaż niektóre gatunki do prawidłowego wzrostu i rozwoju potrzebują specyficznych warunków. Dosyć ogólnie, ale z praktycznego punktu widzenia, gleby możemy podzielić na:

  • lekkie, piaszczyste, przepuszczalne, szybko przesychające, o pH lekko kwaśnym, szybko nagrzewające się na wiosnę. Przed sadzeniem roślin liściastych o wyższych wymaganiach pokarmowych i wilgotnościowych do tego typu gleb zaleca się stosowanie dodanie organicznej (komposty, obornik, torf) zwiększające pojemność wodną podłoża oraz zawartość próchnicy. Rośliny sadzone na glebach lekkich powinny być w miarę potrzeby nawadniane i nawożone częściej, ale mniejszymi dawkami nawozów mineralnych. Przykładowymi roślinami dobrze rosnącymi na tego typu glebach są: brzozy, sumaki, topole, robinie, karagany, janowce,pięciorniki, szczodrzeńce, śnieguliczki i żarnowce.
  • średnie, piaszczysto-gliniaste, gleby zwykle wilgotne, ale dobrze przepuszczalne, o pH w granicach obojętnego, odpowiednie dla większości drzew i krzewów liściastych. Na glebach średnich dobrze rosną: graby, klony, jesiony, lipy, lilaki, hortensje i tawuły. Na tego typu glebach, ale o pH lekko kwaśnym, dobrze rosną magnolie.
  • ciężkie, gliniaste, żyzne, wilgotne, pH obojętne do zasadowego, długo nagrzewające się na wiosnę. W celu zwiększenia przepuszczalności gleb ciężkich, można do nich dodać piasku. Do uprawy na tego rodzaju glebach najlepiej nadają się: buki, surmie, tulipanowce, wiśnie piłkowane, wiązy, pigwowce i krzewuszki.
    Ponadto, niektóre rośliny, takie jak: olsze, wierzby czy dereń rozłogowy, wymagają gleb wilgotnych, czy wręcz podmokłych.

 

Mrozoodporność

Mrozoodporność drzew i krzewów ozdobnych jest cechą gatunkową i zależy od pochodzenia roślin. Gatunki rodzime zimują bez zastrzeżeń w zakresie stref ich naturalnego występowania. W strefie klimatycznej Polski, największe możliwości uprawy gatunków o niepełnej mrozoodporności mają mieszkańcy Pomorza, Dolnego Śląska i Wielkopolski. Natomiast we wschodnich województwach oraz w rejonach górskich sadzenie tych samych roślin może być ryzykowne. Rośliny takie jak: ambrowiec, budleja, dziurawiec, hortensja ogrodowa, ketmia syryjska, klon palmowy, lawenda, ligustr okrągłolistny,ognik, sofora, surmia powinny być sadzone w miejscach najcieplejszych, osłoniętych od wiatru, zacisznych. Ponadto młode rośliny należy w miarę możliwości zabezpieczyć na zimę (okrywanie stroiszem, owijanie matami słomianymi itp.). Nie wolno zabezpieczać roślin materiałami nieprzepuszczalnymi dla powietrza, np. folią.

Wielkość i dynamika wzrostu

Siła wzrostu drzew i krzewów liściastych jest przede wszystkim cechą odmianową. Najwyższe drzewa liściaste osiągają 20-30 metrów wysokości przy kilkunastu metrach szerokości (klon, kasztanowiec, buk) natomiast niektóre ich odmiany osiągają zaledwie kilka metrów wysokości. Wśród krzewów występuje podobnie duże zróżnicowanie. Np. Berberis thunbergii 'Kobold' (berberys Thunberga 'Kobold') czy Berberis thunbergii BONANZA GOLD PBR (berberys Thunberga BONANZA GOLD) rocznie przyrasta nie więcej niż 5 cm, podczas gdy inne odmiany wytwarzają pędy długie na 1 metr.
Planując sadzenie drzew i krzewów w ogrodzie trzeba wziąć pod uwagę dynamikę wzrostu. Kupując dwie niewielkie rośliny tego samego gatunku, np. Fagus sylvatica 'Pendula' (buk pospolity 'Pendula') i Fagus sylvatica 'Dawyck' (buk pospolity 'Dawyck') powinniśmy sobie zdawać sprawę, że pierwsza odmiana osiągnie w przyszłości około 25m wysokości i szerokości, podczas gdy druga, po tym samym czasie, zaledwie 15m wysokości przy 3m szerokości! Zatem przed zakupem, należy się zastanowić, czy mamy w ogrodzie odpowiednie miejsce do posadzenia obu tych odmian. Drzewa o silnej dynamice wzrostu wymagają dużo wolnej przestrzeni. Sadzi się je w dużych, kilkumetrowych odstępach, a na oczekiwany efekt wizualny nasadzeń tego typu trzeba poczekać kilka lat. Drzewa wolno rosnące i krzewy można sadzić stosunkowo gęsto. Zaletą gęstego sadzenia drzew i krzewów jest uzyskanie szybkiego efektu wizualnego – właściwie już w pierwszym sezonie wegetacyjnym po posadzeniu ogród będzie wyglądał mniej więcej tak, jak był zaplanowany. Przy sadzeniu wielu gatunków i odmian o różnej dynamice wzrostu, szczególnie na niewielkim obszarze, należy zwrócić uwagę, by nie sadzić form karłowych blisko  silnie rosnących.

Sadzenie

Właściwy wybór miejsca

Dobór odpowiedniego miejsca powinien uwzględniać wymagania uprawowe roślin oraz dynamikę ich wzrostu. Drzew i krzewów silnie rosnących nie należy sadzić zbyt blisko budynków, dróg czy ścieżek, chyba że planujemy coroczne silne cięcie formujące. Sadzone zbyt blisko budynków będą zacieniały pomieszczenia, a tuż przy ścieżkach szybko uniemożliwią swobodne przemieszczanie się.
Planując wybór miejsca istotną kwestią jest mrozoodporność sadzonych roślin. Jeśli chcemy sadzić drzewa i krzewy nie w pełni odporne na mrozy, należy wybrać dla nich miejsce, zaciszne, osłonięte, o stale wilgotnym i żyznym podłożu. Podobnymi zasadami należy kierować się, sadząc rośliny zimozielone. Rośliny te nie powinny być sadzone w pełnym słońcu, ponieważ zimą, podczas bezśnieżnej, mroźnej i słonecznej pogody, są szczególnie narażone na wysychanie. Liście wówczas transpirują, natomiast korzenie nie są w stanie pobrać wody ze względu na zamarznięty grunt. Jeśli już posadziliśmy krzewy zimozielone na miejscach słonecznych, należy je zimą lekko zacieniować, np. stroiszem.

Terminy sadzenia

Termin sadzenia zależy przede wszystkim od tego, w jaki sposób rośliny były uprawiane w szkółce. Jeśli rośliny były uprawiane w pojemniku i są dobrze przekorzenione (co łatwo stwierdzimy wybijając lekko roślinę z pojemnika – jeśli widzimy dobrze ukształtowaną bryłę korzeniową, która się nie rozpada – bezpiecznie możemy ją sadzić do gruntu) to praktycznie możemy je sadzić przez cały rok, poza okresem zimowym. Jeśli zaś rośliny są sprzedawane w pojemnikach, ale widać gołym okiem, że były do nich niedawno sadzone, lepiej wstrzymać się z ich zakupem, do momentu, gdy korzenie zaczną przerastać podłoże, a część nadziemna zacznie rosnąć. Szczególnie istotne przy sadzeniu roślin z pojemników wczesną wiosną jest sprawdzenie stanu korzeni. Rośliny uprawiane w pojemnikach są w czasie zimy szczególnie narażone na przemarzanie korzeni. Bryła korzeniowa kupowanych roślin powinna być zdrowa, najlepiej gdy widać już młode, jasne przyrosty korzeni.
Jeśli zaś rośliny były uprawiane w szkółce polowej, szczególnie dotyczy to drzew i krzewów o dużych rozmiarach, sprzedawane są w formie „balotowanej” – to znaczy że bryła korzeniowa jest zwykle owinięta drucianą lub plastikową siatką i zabezpieczona tkaniną jutową. Takie rośliny najlepiej sadzić jesienią - wówczas zdążą się zwykle przekorzenić jeszcze przed zimą – lub wczesną wiosną.Planując sadzenie roślin wrażliwych na niskie temperatury, lepiej z sadzeniem poczekać do wiosny.
Ostatnia metoda produkcji drzew i krzewów liściastych polega na uprawie w polu i kopanie ich późną jesienią lub wczesną wiosną z tzw. „gołym korzeniem”. Tak kupowane rośliny sadzimy tylko poza okresem wegetacji, w stanie bezlistnym, jesienią lub wczesną wiosną, sprawdzając jednocześnie, czy korzenie nie przeschły. Po zakupie roślin, sadzimy je na właściwe miejsce tak szybko, jak to możliwe, dbając, by korzenie nie przeschły (można je owijać mokrymi szmatami lub zadołować w ogrodzie i podlać).

Odchwaszczanie przed sadzeniem

Przed sadzeniem roślin najbliższy teren należy oczyścić z chwastów, gdyż konkurują one z rośliną uprawną o wodę, składniki pokarmowe, a nawet światło. Szczególnie trzeba pozbyć się chwastów trwałych (takich jak: mniszek lekarski, perz, powój). Najprościej zastosować herbicyd systemiczny o dużym spektrum zwalczania. Oczywiście niewielkie tereny można odchwaścić ręcznie.

Przygotowanie dołu do sadzenia

Dół do sadzenia powinien być na tyle większy od bryły korzeniowej, by po jej umieszczeniu w dole, można było swobodnie wypełnić powstałą przestrzeń ziemią. Jeśli gleba jest zbyt uboga w stosunku do wymagań rośliny, dół powinien być głębszy i szerszy, a ziemia do jego wypełnienia wzbogacona kompostem, torfem lub innym, lepszym jakościowo podłożem.

Przygotowanie bryły korzeniowej do sadzenia (rośliny w pojemnikach)

Bryła korzeniowa roślin sadzonych z pojemników kwadratowych nie wymaga dodatkowych przygotowań przed sadzeniem. Niekiedy korzenie roślin uprawianych w pojemnikach okrągłych są spiralnie zwinięte. Wówczas należy delikatnie je rozluźnić lub poprzerywać w 2-3 miejscach na dole bryły korzeniowej. W obu przypadkach bryłę korzeniową należy przed sadzeniem dobrze nawodnić (po wyjęciu z pojemnika zanurzyć na kilka minut w wodzie).

Przygotowanie bryły korzeniowej do sadzenia (rośliny balotowane)

Przy sadzeniu roślin balotowanych nie należy usuwać siatki ani jutowej tkaniny. Tkanina ulewnie naturalnemu rozkładowi w podłożu, podobnie jak siatka, która z czasem przerdzewieje i ulegnie korozji. Umieszczając rośliny w dole należy uważać, by nie uszkodzić dosyć ciężkiej bryły korzeniowej.

Przygotowanie korzeni (rośliny z gołym korzeniem)

Korzenie należy umieścić na kilka godzin przed sadzeniem w wodzie. Jeśli korzenie są zbyt długie i się zawijają przy sadzeniu, należy je nieco skrócić.

Głębokość sadzenia

Generalnie rośliny sadzimy na takiej samej głębokości, na której rosły w szkółce. Zbyt głębokie sadzenie przyczynia się do rozwoju chorób kory i drewna. Niekiedy, szczególnie drzewa, można posadzić kilka cm głębiej.

Nawożenie przed posadzeniem

W przypadku gleb ubogich w składniki pokarmowe, najlepiej jest wzbogacić podłoże kompostem lub żyzną ziemią ogrodową. Można również zastosować nawozy mineralne ale nigdy w dawkach większych, niż zalecane przez producenta. Wówczas nawozy należy dokładnie wymieszać z podłożem. Jeśli podłoże jest średnio żyzne lub żyzne, nie zaleca się nawożenia.

Wypełnienie dołu ziemią i ubijanie gleby

Przestrzeń pomiędzy bryłą korzeniową a brzegami dołu należy dokładnie wypełnić podłożem i delikatnie, tak by nie uszkodzić korzeni, ale dosyć dobrze, ugnieść stopami. Dzięki temu rośliny szybciej się przekorzeniają, nie wywracają się i lepiej się przyjmują. Przy sadzeniu roślin z gołym korzeniem, należy zwrócić uwagę, by korzenie nigdy nie podwijały się do góry, lecz wszystkie ich części skierowane były w dół. Po zasypaniu dołu pozostawiamy wokół rośliny lekkie wgłębienie, by łatwiej można było ją podlewać, a woda nie uciekała na boki.

Przycinanie roślin po posadzeniu

Rośliny sadzone z gołym korzeniem należy przyciąć. Zwykle skracamy pędy co najmniej o połowę zaraz po posadzeniu (sadzenie wiosenne) lub, w przypadku sadzenia jesienią – na wiosnę.
Rośliny sadzone z uformowaną bryłą korzeniową nie wymagają cięcia po posadzeniu.

Podlewanie od razu po posadzeniu

Rośliny po posadzeniu należy zawsze obficie podlać. Zabieg tan sprawia, że gleba osiada a jej cząsteczki przylegają do korzeni. Dzięki temu roślina może rozpocząć pobierania wody z podłoża.

Przywiązanie do podpór

Wszystkie wysokie drzewa i krzewy szczepione na pniu należy przywiązywać po posadzeniu do podpór. Zabieg ten jest konieczny dla prawidłowego i szybkiego zakorzenienia się roślin w nowym miejscu. W przeciwnym razie, podmuchy wiatru mogą rośliny przewracać. Paliki i podpory utrzymujemy tak długo, dopóki drzewo się nie zakorzeni. Im większe drzewo, tym dłużej powinno być zabezpieczone przed przewracaniem.

Pielęgnacja

Nawodnienie

Szczególnie należy dbać o nawodnienie roślin w pierwszym sezonie po posadzeniu, gdy jeszcze nie zdążyły się dobrze przekorzenić. Zasada podlewania jest następująca: podlewamy rzadko ale obficie. Podlewamy wówczas, gdy widzimy, że podłoże jest suche. Gdy rośliny zaczynają tracić turgor, należy je niezwłocznie podlać. Najłatwiej podlewać rośliny za pomocą zraszaczy, które w zależności od potrzeb i wydajności, włączamy na okres od pół do jednej godziny. Należy tak długo podlewać, aby podłoże zostało nawodnione na głębokość około 20cm. Częste zwilżanie podłoża na głębokość kilku cm jest niecelowe, gdyż rośliny w znikomym wykorzystują dostarczaną w ten sposób wodę. Ponadto, częste moczenie liści sprzyja rozwojowi chorób grzybowych. W upalne, letnie dni najlepiej podlewać rośliny wieczorem, wówczas woda nie wysycha tak szybko, jak w czasie dnia. Należy unikać podlewania w południe, szczególnie po delikatnych liściach, gdyż może to doprowadzić do poparzeń słonecznych.
W przypadku gatunków lubiących suche stanowiska, zbyt częste i obfite podlewanie może doprowadzić do pojawienia się chorób i zamierania całych roślin.

Nawożenie

W pierwszym sezonie po posadzeniu należy unikać nawożenia roślin. Jedynie w przypadkach bardzo ubogich gleb można zastosować połowę zalecanej dawki nawozu. Zwykle nawożenie przeprowadza się wiosną, kwiecień - czerwcu, jedną lub dwoma dawkami nawozów mineralnych. Najlepiej jest stosować nawozy wieloskładnikowe, zawierające wszystkie makro i niezbędne mikroelementy. Dawki nawozów podawane są na opakowaniach przez producenta. Nigdy nie należy sypać nawozu tuż przy roślinie (przy pniu lub pędach) ale trzeba rozprowadzić go równomiernie na całej powierzchni w pewnej odległości od rośliny. Nie należy nawozić roślin później niż w czerwcu, ponieważ może to spowodować intensywny wzrost i rośliny nie zdążą zdrewnieć przed zimą, przez co będą mniej odporne na mróz.

Cięcie

Cięcie jest zabiegiem niezbędnym w uprawie wielu drzew i krzewów liściastych. Nie należy bać się cięcia, lub „żałować” rośliny, gdyż cięcie stymuluje wzrost i pobudza roślinę do wytwarzania większej liczby pędów. Wyróżniamy następujące rodzaje cięcia:

  •  formujące – wykonywane zimą i wczesną wiosną, polega na nadaniu odpowiedniego kształtu koronie drzew lub formy krzewom żywopłotowym. Spośród drzew najlepiej do formowania nadają się: buki, graby, klony, lipy, platany, śliwy wiśniowe. Za pomocą cięcia oraz specjalnych rusztowań można nadawać im różne kształty geometryczne.
  • regulujące – przeprowadzane latem, polega na skorygowaniu cięcia wiosennego, i przystrzyżeniu nowo wyrosłych pędów do wcześniej zaplanowanej formy. Formowane żywopłoty należy skracać nawet kilkukrotnie w ciągu sezonu wegetacyjnego.
  • sanitarne – wykonywane w miarę zaistnienia potrzeby, polega na usuwaniu chorych i martwych pędów, suchych i połamanych gałęzi, pędów, dzikich pędów wyrastających z podkładki u form szczepionych,
  • cięcie odmładzające – wykonywane wczesną wiosną polega na przycięciu krzewów nisko nad ziemią lub usunięciu tylko pędów starych w celu odmłodzenia zbyt dużych egzemplarzy i przywróceniu im ładniejszej formy.

Cięcie krzewów jest niezbędne w celu utrzymania ładnego, zwartego pokroju. Pora cięcia zależy od terminu kwitnienia poszczególnych gatunków. Krzewy kwitnące wiosną, a więc zakładające pąki kwiatowe jeszcze przed zimą (forsycje, migdałki, porzeczki, żylistki) tniemy po kwitnieniu. Natomiast te, które kwitną latem i jesienią, a więc zakładające pąki kwiatowe na tegorocznych pędach (pięciorniki, tawuły, budleje) tniemy wiosną.
Niektóre gatunki lub odmiany źle znoszą cięcie, dlatego powinno się je prowadzać w ostateczności (np. Acer pseudoplatanus 'Brilliantissimum' (klon jawor 'Brilliantissimum'), magnolie, rokitniki).

Ochrona przed szkodnikami i chorobami

Choroby i szkodniki pojawiają się dosyć często na drzewach i krzewach liściastych. Rozpoznanie i wczesne zwalczenie patogenów oraz szkodników pojawiających się masowo zapobiega utracie walorów dekoracyjnych roślin. Jeśli szkodniki występują nielicznie, nie powodują znacznego obniżenia walorów dekoracyjnych, tylko w ostateczności należy stosować ochronę chemiczną. Podobnie z chorobami – porażony pęd lub gałąź należy po prostu usunąć. Pamiętajmy, że szkodniki mają swoich wrogów naturalnych, a stosując nie selektywne środki owadobójcze, niszczymy wiele owadów pożytecznych! Dlatego nie wolno opryskiwać roślin insektycydami profilaktycznie. W przypadku chorób, najlepiej kupować i sadzić odmiany odporne np. na porażenie chorobami grzybowymi.
Ze względu na dużą liczbę chorób oraz szkodników występujących na ozdobnych drzewach i krzewach liściastych niecelowe byłoby opisywanie poszczególnych patogenów. Zainteresowanych odsyłam do publikacji poświęconych wyłącznie ochronie ozdobnych drzew i krzewów liściastych, gdzie można obejrzeć zdjęcia patogenów, objawy uszkodzeń i zapoznać się z metodami zwalczania. Tu pragnę jedynie wymienić najważniejsze grupy chorób i szkodników.
Spośród chorób występujących na drzewach i krzewach liściastych najczęściej mamy do czynienia z mączniakami. Liście porażonych roślin są wówczas pokryte mączystym nalotem. Rdze oraz choroby bakteryjne powodują różnego rodzaju plamistości liści. Fytoftoroza i werticilioza powoduje zamieranie pędów lub całych roślin. Ze względu na dużą rotację fungicydów dopuszczonych do stosowania na roślinach ozdobnych, w celu wyboru odpowiedniego środka zwalczającego patogen, poleca się korzystanie z corocznie aktualizowanych programów ochrony roślin.
Spośród szkodników najczęściej mamy do czynienia z mszycami, tarcznikami, misecznikami, gąsienicami zjadającymi liście, oraz z mikroskopijnej wielkości przędziorkami i roztoczami. Do zwalczania przędziorków stosujemy specjalną grupę preparatów – akarycydy. Tylko te preparaty skutecznie zwalczają szkodnika, zastosowanie niewłaściwego środka nie przyniesie efektu. Mszyce i gąsienice łatwo zwalczyć za pomocą środków kontaktowych i systemicznych (czyli takich, które wnikają do rośliny i się w niej przemieszczają, a następnie są zjadane przez szkodniki). Najtrudniej zwalczyć miseczniki i tarczniki, gdyż są one wrażliwe na preparaty chemiczne tylko w okresie wylęgania się larw od połowy czerwca do połowy lipca.

Zabezpieczenie roślin przed zimą

Zabezpieczenia na zimę wymagają mniej odporne rośliny zimozielone, rosnące na stanowiskach słonecznych. Rośliny takie należy przykryć cieniówką lub stroiszem, co zapobiega wysychaniu w słoneczne, mroźne dni. Zabezpieczenie innych drzew lub krzewów nie w pełni odpornych na mróz polega na okryciu ich matami słomianymi, stroiszem lub tkaninami syntetycznymi przepuszczalnymi dla wody i powietrza. Niektóre rośliny (np. budleję) a właściwie podstawę ich pędów, można okopać późną jesienią lub obsypać korą sosnową. W przypadku przemarznięcia części nadziemnej, doskonale zregeneruje z zabezpieczonej części.
Większe drzewa i krzewy zabezpiecza się tylko w pierwszych latach uprawy. W kolejnych latach mrozoodporność roślin wzrasta.

Ściółkowanie

Stosowanie ściółek przynosi wiele zalet. Przede wszystkim ogranicza parowanie wody z gleby, ogranicza zachwaszczenie, zabezpiecza system korzeniowy przed przemarzaniem, opóźnia rozwój roślin wiosną ze względu na powolne ogrzewanie się podłoża dzięki czemu rośliny są mniej narażone na przymrozki.  Jako ściółki można używać korę drzew iglastych, torf wysoki, trociny, kamyki. Warstwa ściółki powinna mieć kilka cm grubości. Zbyt cienka warstwa nie zapobiega zachwaszczeniu a zbyt gruba może negatywnie wpływać na rozwój roślin.