Helleborus orientalis

Helleborus orientalis
ciemiernik wschodni
syn. Helleborus kochii

Wraz z dłuższymi i cieplejszymi dniami, odwilżą i powolnym rozmarzaniem gruntu zakwitają pierwsze rośliny, tzw. zwiastuny wiosny. Wśród bylin liderem pod względem wczesności kwitnienia jest ciemiernik. Rodzaj Helleborus liczy około 15 gatunków roślin zimozielonych występujących naturalnie na terenie Europy środkowej i południowej. W Polsce w uprawie spotyka się kilka gatunków ciemiernika w licznych odmianach. Jednym z najdelikatniejszych pod względem urody jest ciemiernik wschodni. Przez cały rok rośliny zdobią ogród skórzastymi, ciemnozielonymi, błyszczącymi liśćmi odziomkowymi, zebranymi w niewielkie kępy. Blaszki liściowe mają do 30 cm średnicy, są bardzo głęboko powcinane, osadzone na długich ogonkach, sprawiają wrażenie, jakby składały się z 7-9 pojedynczych listków. Liście wyrastają z podziemnej, skróconej łodygi. Wczesną wiosną, a niekiedy również zimą, gdy tylko przez kilka, kilkanaście dni utrzymuje się dodatnia temperatura, ze środka rozety liści wyrastają pędy kwiatostanowe. Na każdym pędzie znajduje się od jednego do czterech pąków kwiatowych. Po rozwinięciu kwiaty mają średnicę około 5-8 cm, są zbudowane z 5 początkowo bladozielonych, później różnej barwy działek okwiatu, często nakrapianych u podstawy, otaczających położone centralnie zielonkawe słupki i żółte pręciki. Ponieważ gatunek wykazuje dużą zmienność kwiaty mogą przybierać barwę od białej, przez seledynową, różowo-fioletową do niema śliwkowej. Zmienność wynika z faktu, że rośliny łatwo krzyżują się i rozmnażają za pomocą nasion. W najcieplejszych rejonach kraju, na Dolnym Śląsku i w pasie nadmorskim, przy sprzyjających warunkach pogodowych, ciemiernik biały potrafi zakwitnąć nawet pod koniec grudnia lub na początku stycznia. Z tego względu ogrodnicy nazwali ciemierniki różami Bożego Narodzenia. Niezwykła pora kwitnienia znajduje także odzwierciedlenie w nazwie rodzajowej, bowiem „helleborus” po hebrajsku oznacza „obłąkany” i odnosi się właśnie do osobliwego terminu otwierania kwiatów, jakby nie patrzeć, w środku zimy. Kwiaty ciemierników są niezwykle trwałe, po zakończeniu kwitnienia działki okwiatu nie opadają od razu, lecz zielenieją i jeszcze długo się utrzymują. Poza tym rośliny zawiązują ciekawe i ozdobne owocostany w postaci zielonych mieszków.

Ciemierniki nie są trudne w uprawie, pod warunkiem, że rosną na glebach żyznych, umiarkowanie wilgotnych, obojętnych lub zasadowych. Przed posadzeniem roślin dobrze jest głęboko przekopać podłoże w miejscu, w którym planujemy uprawiać te piękne byliny. Najlepszymi stanowiskami dla ciemierników są miejsca półcieniste, osłonięte od wiatru, zaciszne. Sadzone na słońcu często cierpią z powodu suszy, a w okresie mroźnych, bezśnieżnych zim liście są narażone na wysychanie i przemarzanie. Rośliny mają głęboki system korzeniowy i nie lubią przesadzania. Stąd, jeśli już posadziliśmy rośliny w miejscu otwartym i nasłonecznionym, najlepiej będzie delikatnie okryć kępki ciemierników kilkoma gałązkami świerka. Z pewnością uchroni to liście przed uszkodzeniem podczas zimy.

Ciemiernik wschodni najpiękniej prezentuje się pod świetlistymi koronami drzew liściastych, sadzony w towarzystwie bylin przedwiośnia: przebiśniegów, ziarnopłonów, przylaszczek. Najciekawszy efekt uzyskuje się sadząc rośliny w grupach w wyeksponowanych wiosną miejscach ogrodu. Ciemierniki doskonale nadają się na kwiat cięty, a ich piękne, błyszczące liście można przez cały rok wykorzystywać jako oryginalny dodatek do bukietów.