Sośnica japońska

Sciadopitys verticillata
Sośnica japońska

Sośnica japońska to zimozielone drzewo o wyjątkowo oryginalnym ulistnieniu – grubych igłach zwracających uwagę głęboką, ciemnozieloną barwą oraz charakterystycznym, piętrowym ułożeniem na pędach. Jest to gatunek endemiczny, występujący naturalnie w Japonii na wyspach Honsiu (południowa część), Sikoku i Kiusiu, gdzie osiąga imponujące rozmiary 30-40 m wysokości. Do Europy gatunek ten sprowadzono w 1861 roku i zaczęto uprawiać jako roślinę ozdobną, która nigdy jednak nie była sadzona masowo. Ze względu na egzotyczny wygląd sośnicę japońską zaliczą się  do tzw. biżuterii ogrodowej – grupy gatunków i odmian roślin stosowanych w niewielkiej liczbie, w miejscach eksponowanych, służących wzbogaceniu kompozycji o element skupiający uwagę.

W krajowej literaturze dendrologicznej gatunek ten opisywany jest jako wymagający, trudny w uprawie w naszych warunkach klimatycznych, wrażliwy na mróz. Niemniej obserwacje z ostatnich 20-30 lat pozwalają wyciągać nieco odmienne wnioski - sośnica japońska całkiem dobrze sprawdza się w uprawie nie tylko w najcieplejszych regionach Polski, na Dolnym Śląsku i Pomorzu Zachodnim, ale też na zachodzie i w centrum kraju. Dzięki szkółkom i centrom ogrodniczym, oferującym kompaktowe odmiany o niedużych rozmiarach i wolnym tempie wzrostu, gatunek ten powoli zyskuje na popularności.

Sośnica japońska tworzy wyraźny pień przewodni, od którego odchodzą liczne, wzniesione gałęzie boczne. Drzewo przyjmuje formę regularnego stożka, u starszych egzemplarzy korona staje się bardziej cylindryczna. Rośnie powoli, osiągając po 10 latach uprawy około 1 m wysokości. Najwyższy egzemplarz w Polsce, rosnący w Arboretum w Wojsławicach, ma już ponad 15 m wysokości. Młode pędy są pokryte cienką korą w słomkowym kolorze, która na pniu i starszych gałęziach brązowieje, grubieje i z wiekiem łuszczy się długimi płatami. Sośnica japońska wytwarza dwa rodzaje igieł. Jedne z nich są drobne, łuskowate, brązowe, ściśle przylegają do gałęzi. Ozdobą rośliny są jednak soczyście ciemnozielone, grube, błyszczące igły zebrane po 20-30 w parasolowatych okółkach na szczytach pędów. To właśnie ze względu na ich osobliwe ułożenie w języku angielskim roślina nosi nazwę „umbrella pine”. Igły te mają do 15 cm długości, są zrośnięte po dwie, od spodu mają dwa białe pasy. Co ciekawe pod względem budowy anatomicznej bardziej przypominają pędy, niż liście. Sośnica japońska jest gatunkiem rozdzielnopłciowym jednopiennym. Jajowate, szarobrązowe szyszki dojrzewają w drugim roku po kwitnieniu, osiągają 10 cm długości i 5 cm średnicy.

Sośnica japońska preferują gleby żyzne, wilgotne, o kwaśnym odczynie, stanowiska półcieniste lub lekko ocienione. W chłodniejszych rejonach kraju, w przypadku zapowiedzi silnych spadków temperatury zimą, wymaga okrycia, co dzięki niewielkim rozmiarom nie jest kłopotliwe. Na wschodzie kraju rośliny można uprawiać w pojemnikach, które na zimę przenosi się do widnych, nieogrzewanych pomieszczeń. Jest to jeden z najciekawszych gatunków iglastych, ciekawostka dendrologiczna oraz roślina kolekcjonerska, która pomimo teoretycznie niepełnej odporności mrozowej dosyć dobrze sprawdza się w naszym klimacie i z pewnością zasługuje na szerszą popularyzację i upowszechnienie.