Paleta berberysów

PALETA BERBERYSÓW

Agnieszka Waszak, architekt krajobrazu

fot.: Ewa Łuczak, Monika Pawlonka (Agencja Promocji Zieleni)

Od żółtego, poprzez zielony do ciemnej purpury. Wielokolorowe, o barwach łagodnie przechodzących, nakrapiane, a nawet z obrzeżeniem w innym kolorze. Przy tej mnogości barw, odmiany berberysów charakteryzują się także różnym pokrojem płożącym, kulistym, wzniesionym. W maju, gdy kwitnie większość odmian berberysu, rozwijają się kwiaty zebrane w grona. Później pojawiają się owoce, najczęściej koralowo - czerwone, które u części odmian pozostają na gałązkach do zimy.

Berberysy są bardzo chętnie sadzonymi krzewami. Można je spotkać w wielu ogrodach przydomowych, przy budynkach biurowych i użyteczności publicznej, centrach handlowych, a także na skwerach i w parkach miejskich. Gdy poznamy bliżej ich szeroką gamę kolorystyczną, popularność ta okaże się całkowicie zrozumiała.

Rodzimym gatunkiem jest berberys zwyczajny (Berberis vulgaris), krzew średniej wielkości o ciemnozielonych liściach, żółtych kwiatach zebranych w grona i czerwonych, walcowatych owocach. Ma on duże znaczenie biocenotyczne, owoce zjada 19 gatunków ptaków (gawron, bogatka, rudzik, gil) oraz kilka gatunków ssaków - pędami żywią się zające i sarny. Warto więc sadzić go m. in. w zadrzewieniach śródpolnych. Owoce berberysu są jadalne także dla ludzi, mają kwaskowaty smak, inna nazwa tego berberysu to kwaśnica.

Liście żółte

Najjaśniejsze liście ma odmiana berberysu Thunberga (Berberis thunbergii) 'Aurea'. Są one jaskrawożółte, znakomicie wyglądające na ciemnym tle. Najładniejsze wybarwienie uzyskują w półcieniu, w pełnym słońcu natomiast mogą ulec poparzeniu. Odmiana ta ma kwiaty białe, niepozorne. Można ją sadzić w grupach lub tworzyć niskie żywopłoty (do 1 m wys.). Dobrze rośnie na glebach lekkich.

Odmiana tego samego gatunku BONANZA GOLD 'Bogozam' PBR ma liście bardziej pastelowe, złotożółte, a kwiaty bladożółte. Jest dobrym krzewem na niskie żywopłoty, dorasta bowiem do 0,5 m wys.

Liście zielono - purpurowe

Berberys Thunberga (Berberis thunbergii) 'Red Pillar' to forma kolumnowa, dorasta do 1,5 m wys. i 1 m szer. Liście jej są purpurowe, od spodu zielonkawe. Młode pędy czerwone, wyprostowane, kwiaty żółto czerwone. Polecana jest na żywopłoty, nie ma specjalnych wymagań glebowych.

Młode liście odmiany berberysu Thunberga (Berberis thunbergii) 'Helmond Pillar' zmieniają barwę z ciemnoczerwonej na zieloną. Odmiana charakteryzuje się ona wąskim pokrojem, o wzniesionych pędach. Dorasta do 1,5 m wys. przy szer. 0,6 m. Dobrze rośnie w słońcu, na przeciętnej, ale wilgotnej glebie. Można z niej tworzyć grupy i żywopłoty.

Liście zielone

Berberys Thunberga (Berberis thunbergii) to krzew do 2 m wys., szybko rosnący. Zielone liście jesienią przyjmują kolory: żółty, pomarańczowy i czerwony. Po żółtych kwiatach pojawiają się czerwone owoce, pozostające na krzewie również zimą. Gatunek ten jest mrozoodporny i znosi suszę. Idealnie nadaje się na żywopłoty.

Niską, rozłożystą odmianą, dorastającą do 0,7 m wys., przy 1,5 m szer. jest berberys Thunberga (Berberis thunbergii) 'Green Carpet'. Jego jasnozielone liście jesienią przyjmują barwy od żółtej do szkarłatnej. Kwitnie obficie, żółto, a także wytwarza liczne czerwone owoce. Polecany jest jako roślina okrywowa.

Berberys Thunberga (Berberis thunbergii) 'Erecta' to wyprostowany, wąski krzew, osiągający 1,5 m wys. Okrywają go jasnozielone, a jesienią purpurowe liście. Jest to dobra roślina żywopłotowa.

Kolejną odmianą tego gatunku jest 'Kobold', karłowy krzew o pokroju płaskokulistym, polecany na obwódki i rabaty w miejscach eksponowanych. Dorasta do 0,5 m wys. i 0,8 m szer. Drobne, lśniące, zielone liście jesienią przyjmują kolor czerwony. Zdobią go również bardzo liczne, żółte kwiaty oraz długo utrzymujące się, czerwone owoce. Odznacza się wysoką odpornością na niskie temperatury.

Berberys brodawkowaty (Berberis verruculosa) to zimozielony gatunek, o błyszczących, ciemnozielonych liściach i ostrych cierniach. Dorasta do 1-1,5 m wys. Polecany na zacienione, osłonięte stanowiska w miejscach reprezentacyjnych. Dobrze rośnie na glebach lekkich.

Berberys brodawkowaty (Berberis verruculosa) 'Green Defender' to odmiana dobra na zimozielone żywopłoty. Liście ma ciemnozielone, od spodu sine. Tak jak gatunek, polecana jest na osłonięte stanowiska w miejscach eksponowanych.

Liście purpurowe

Szczególnym powodzeniem cieszą się czerwonolistne odmiany berberysów. Na rynku dostępnych jest kilkanaście odmian.

Jedną z najbardziej znanych odmian berberysu Thunberga (Berberis thunbergii) o purpurowych liściach jest 'Atropurpurea Nana'. Kwitnie na żółto na przełomie V i VI. Sadzona najlepiej na glebach lekkich, w słońcu i półcieniu. Dorasta do 0,3-0,4 m wys. przy 1 m szer., można więc ją stosować na obwódkowe żywopłoty.

Równie popularna jest odmiana tego samego gatunku 'Atropurpurea' szybko rosnący krzew o liściach purpurowych do purpurowobrązowych, jesienią przybierających barwę karminową. Kwiaty jego są żółto czerwone. Długo zdobią go także czerwone owoce. Dobrze rośnie na nieurodzajnych glebach. Polecany jest do sadzenia w grupach lub żywopłotach, także formowanych.

Berberys Thunberga (Berberis thunbergii) 'Red Chief' ma wąskie, ciemne, purpurowobrązowe, jesienią czerwieniejące liście. Wytwarza różowe owoce, które zdobią krzew także zimą. Gałęzie przewieszają się łukowato. Rośnie szybko, do 2-3 m wys., ma niewielkie wymagania glebowe. Nadaje się do tworzenia żywopłotów i szpalerów.

Bardzo dobrym krzewem znoszącym warunki miejskie, a przy tym mrozoodpornym i o małych wymaganiach glebowych jest berberys ottawski (Berberis ×ottawensis) 'Superba'. Osiąga on 2 m wys. Ma liście purpurowe z niebieskim połyskiem, przebarwiające się jesienią na czerwono. Jest to idealna roślina na kolczaste żywopłoty.

Berberys ottawski (Berberis ×ottawensis)) 'Auricoma' osiąga 3 m wys., rośnie szybko. Ozdobą jego są młode, ciemnoczerwone pędy, pokryte bardzo długimi (4 cm) cierniami oraz purpurowoczerwone, duże liście. Kwitnie w kolorze czerwono żółtym. Preferuje stanowiska słoneczne.

Liście nakrapiane

Liście berberysu Thunberga (Berberis thunbergii) 'Harlequin' są wielokolorowe w czerwone, różowe, białe i szare plamki. Ma żółte kwiaty w V. Młode pędy przyjmują czerwony kolor. Dorasta do 1,2 m wys. Jest to odmiana mrozoodporna, toleruje okresową suszę.

Berberys Thunberga (Berberis thunbergii)  Kelleriis' ma zielone liście pokryte białymi plamkami. Osiąga 2 m wys. Rośnie dobrze na przeciętnych glebach, jest mrozoodporny, znosi okresy suszy. Można z niego tworzyć żywopłoty.

Natomiast berberys Thunberga (Berberis thunbergii) 'Pink Queen' ma liście purpurowe z jasnoróżowymi, wyraźnymi plamkami. Osiąga rozmiary jak poprzednia odmiana. Dobrze poddaje się cięciu, jest mrozoodporny, znosi okresową suszę.

Berberys Thunberga (Berberis thunbergii) 'Rose Glow' ozdobny jest z marmurkowych liści, na których miesza się czerwona, zielona, biała, różowa i szara barwa. Na stanowiskach słonecznych jest lepiej wybarwiony. Osiąga 1,5-2 m wys. Nadaje się na żywopłoty i szpalery, także formowane. Znosi niskie temperatury i okresowy brak wilgoci.

Liście z obrzeżeniem

Liście purpurowoczerwone, obrzeżone zielonożółtym, a latem złotym paskiem, charakteryzują wolno rosnącą odmianę berberysu Thunberga (Berberis thunbergii) 'Coronita'. Kwitnie ona na przełomie V i VI.

Berberys Thunberga (Berberis thunbergii) 'Golden Ring' osiąga 2-3 m wys. Liście jego są purpurowe z żółtym obrzeżeniem. Owoce długo utrzymują się na gałązkach. Berberys ten jest mrozoodporny, ma niskie wymagania glebowe, znosi okresową suszę.

Interesującą polską odmianą berberysu Thunberga (Berberis thunbergii) jest 'Maria'. Ozdobą jej są duże, złotożółte liście z karminowym obrzeżeniem. Pędy są wyprostowane, młode mają czerwone końce. Rośnie silniej niż 'Aurea', najlepiej na żyznych i wilgotnych glebach, nawet na wystawie słonecznej. Jest to nowa odmiana, szerzej dostępna będzie w przyszłym i następnych sezonach.

Wymagania i pielęgnacja

Berberysy są krzewami niewymagającymi. Większość gatunków zrzucających liście na zimę dobrze rośnie na ubogich, przeciętnych glebach, od kwaśnych do umiarkowanie zasadowych. Do prawidłowego rozwoju potrzebują stanowiska słonecznego lub półcienistego. Gatunki zimozielone są nieco bardziej wrażliwe, potrzebują żyźniejszej i bardziej wilgotnej gleby, niektóre z nich mogą wymagać okrycia na zimę. Wszystkie berberysy doskonale znoszą cięcie, nadają się więc do formowania i strzyżenia. Warto komponować je z iglakami, krzewami o kontrastowej barwie liści czy kwiatów. Świetne będą zestawienia czerwonych berberysów z kwitnącymi na biało tawułami, krzewuszką cudowną, pęcherznicą, lilakiem. Ciekawie wyglądają także kompozycje z kilku różnych odmian berberysu zwłaszcza, że dekoracyjność takiej kompozycji będzie utrzymywać się przez wiele miesięcy.