Zieleń dla dzieci - kwitnące place zabaw

ZIELEŃ DLA DZIECI ? KWITNĄCE PLACE ZABAW

Agnieszka Waszak, architekt krajobrazu

fot. Ewa Łuczak (Agencja Promocji Zieleni)

Jak rozbudzić wyobraźnię dzieci, nauczyć szerszego patrzenia na świat, przyjaznego stosunku do przyrody, a zarazem uatrakcyjnić ich pierwsze kroki w życiu? Może zapoznawać je z Naturą w miejscu, gdzie spędzają najwięcej czasu - na placu zabaw dla dzieci...

Znaczenie roślin

Plac zabaw dla dzieci zwykle kojarzony był z wydeptanym skrawkiem terenu gdzieś między blokami, z nieciekawymi konstrukcjami i huśtawkami z metalowych rurek pomalowanych olejną farbą. W ostatnich latach dało się zaobserwować znaczną poprawę odnośnie wyposażenia miejsc zabawy. Pojawiły się wielofunkcyjne, kolorowe zestawy elementów sprzyjające rozwojowi psychomotorycznemu dzieci oraz odznaczające się wysokim stopniem bezpieczeństwa. Natomiast tło placów zabaw nadal pozostaje smutne. A przecież można je ożywić i ubogacić roślinami.

Drzewa i krzewy przy placyku umilają dzieciom i opiekunom czas spędzany na zabawie. Rośliny tworzą miłe otoczenie także dla osób opiekujących się dziećmi: rodziców, dziadków, niań, opiekunek przedszkolnych. Zielone place zabaw odgrywają istotną rolę w edukacji dzieci. Uczą kontaktu z przyrodą, pomagają poznawać jej różnorodność. Pokazują, że rośliny, a także żyjące w ich sąsiedztwie różne gatunki zwierząt, zmieniają się zgodnie z następowaniem po sobie pór roku, a także na przestrzeni lat. Dziecko z radością będzie obserwować, jak rośnie drzewko i np. porównywać swój wzrost z jego wysokością. Rośliny zwabiając zwierzęta, m. in. owady i ptaki umożliwiają dzieciom obserwację ich życia.

Dobór roślin i kompozycja

Place zabaw musza być bezpieczne, oczywiście bez popadania w zbytnią przesadę. Należy unikać roślin trujących lub o trujących niektórych częściach, zwłaszcza, gdy wytwarzają kolorowe owoce, które mogą skusić dziecko do zjedzenia ich. Niewskazane jest też sadzenie drzew i krzewów uzbrojonych w kolce lub ciernie oraz o szczególnie kłujących igłach.

Dzieciom niewątpliwie może się zdarzyć zerwać kilka liści, gałązkę albo kwiaty.

Aby więc nasadzenia długo wyglądały atrakcyjnie, muszą być szybko rosnące i szybko odnawiające się.

Rośliny na placach zabaw powinny dostarczać dzieciom tworzywa do zabawy. Dzieci będą zachwycone, jeżeli pod drzewem znajdą owoce kasztanowca pospolitego (Aesculus hippocastanum) - kasztany, żołędzie z dębów (Quercus sp.), "noski" klonu pospolitego (Acer platanoides) i jesionolistnego (A. negundo), owoce jarzębiny (Sorbus sp.), liście opadające jesienią, służące do tworzenia kolorowych, żółto-czerwonych bukietów, szyszki. Interesujących, puchatych owocostanów latem i jesienią dostarcza powojnik (Clematis sp.).

Dla pokazania różnorodności przyrody, można komponować rośliny na zasadzie kontrastu- obok roślin o gładkich liściach sadzić pokryte kutnerem, z długimi liśćmi obok tych z okrągłymi, z drobnymi obok posiadających duże liście. Warto także sadzić rośliny w kontrastowych zestawieniach kolorystycznych lub przeciwnie, fragmenty kompozycji w jednorodnej barwie, a także krzewy w kształtach: kuliste, stożkowate, kolumnowe, płożące oraz drzewa o różnej fakturze kory: biała brzozy (Betula sp.), czarna i spękana dębu (Quercus sp.).

Planując obsadzenie, nie można zapominać o roślinach zimozielonych. Mogą one chronić przed zimnym wiatrem, zanim pojawią się liście na innych roślinach. Jako uzupełnienie kompozycji z drzew i krzewów, można wprowadzić kwitnące byliny lub rośliny jednoroczne w różnych, żywych kolorach.

Plac zabaw powinien być częściowo ocieniony, najlepiej przez drzewa o sezonowych liściach, które nie będą zasłaniały słońca zimą, np. osiągające niewielkie rozmiary klony tatarskie odmiany ginnala (Acer tataricum subsp. ginnala), klon pospolity (Acer platanoides) 'Globosum' o kulistej koronie, kwitnący na ciemnoczerwono głóg pośredni (Crataegus media) 'Paul's Scarlet'. Cień mogą również dawać pnącza wspinające się po ogrodzeniu lub pergolach. Bardzo szybko okryje takie podpory rdestówka Auberta (Fallopia aubertii), wytwarzająca od sierpnia do końca października masę drobnych, białych kwiatów.

Teren placu zabaw dobrze jest otoczyć żywopłotem, zwłaszcza, jeśli w pobliżu przebiega ulica (chroni on wtedy przed spalinami i hałasem). Do tego celu można polecić z liściastych pęcherznicę kalinolistną (Physocarpus opulifolius) z odmianami 'Diabolo' o liściach purpurowoczerwonych i 'Luteus' - żółtych oraz pięciornik krzewiasty (Potentilla fruticosa). Jego odmiany w barwach od białej, przez różową do czerwonej, żółtej i pomarańczowej kwitną przez całe lato i jesień. Na rozwój wyobraźni pozytywnie może wpłynąć labirynt utworzony z niskiego żywopłotu, uczy dzieci logicznego myślenia. Nie powinien być on jednak wyższy, niż 50 cm, ze względów bezpieczeństwa, aby dziecko nie obawiało się zabłądzić.

Plac zabaw może być podzielony na części dla różnych grup wiekowych, wszystkie dzieci oczywiście mogą bawić się na całym terenie. Wskazane jest zaaranżowanie osobnego, bardziej zacisznego kącika dla opiekunów z dziećmi w wózkach, gdzie można spokojnie usiąść na ławce, przeczytać książkę.

W otoczeniu różnych urządzeń zabawowych inaczej projektujemy zieleń: przy huśtawkach wymagana jest duża wolna przestrzeń, a tam, gdzie dzieci wybierają spokojniejsze zabawy, może być sadzonych więcej roślin.

Przy przedszkolach lub na terenie niewielkich osiedli szeregowych domów jednorodzinnych lub małych bloków, można wydzielić część ogródka, którym dzieci będą mogły zajmować się wspólnie z opiekunami. Satysfakcja z możliwości pielęgnacji ich własnych roślin na pewno będzie ogromna. Na placu zabaw, oprócz urządzeń typowo zabawowych (piaskownic, huśtawek, drabinek, konstrukcji z drewna) warto zainstalować kran w ciekawej formie. Dzieci mając dostęp do wody, będą mogły podlewać rośliny.

Poprawie zdrowia dzieci mogą służyć rośliny obfitujące w olejki eteryczne, korzystnie wpływającymi na drogi oddechowe, np. różne gatunki i odmiany sosen (Pinus sp.) i macierzanek (Thymus sp.).

Pielęgnacja

Tam, gdzie przebywają dzieci, nie można stosować środków chemicznych (np. oprysków) w celu zwalczania chorób roślin i szkodników. Najlepiej sadzić gatunki i odmiany na nie odporne, ewentualne ogniska chorób i szkodników należy zwalczać jak najszybciej po pojawieniu się objawów mechanicznie lub metodami biologicznymi - przy pomocy ich naturalnych wrogów (biedronek, złotooków i in.).

Do wzbogacania zasobności gleby wskazane jest stosowanie wyłącznie nawozów naturalnych, np. kompostu lub ziemi liściowej. Aby ograniczyć pracochłonne zwalczanie chwastów, pod drzewami i krzewami dobrze jest sadzić rośliny okrywowe, stosować ściółkowanie przekompostowaną korą roślin iglastych albo kilkucentymetrową warstwą żwiru lub drobnych kamieni, ułożoną na geowłókninie.