28 maja 2012
Akebia quinata
Akebia należy do grupy roślin pnących, występujących naturalnie na terenie Japonii, Korei oraz Chin. W warunkach klimatycznych Polski z powodzeniem można uprawiać dwa gatunki – rzadko spotykaną akebię trójlistkową, oraz bardzie popularną i w ostatnich latach częściej sadzoną akebię pięciolistkową.
Akebia pięciolistkowa charakteryzuje się ładnym ulistnieniem, tworzy długie, elastyczne, owijające się wokół podpór pędy. Rocznie, w zależności od warunków glebowych i wilgotnościowych, przyrasta o 1 do 3 metrów, po latach może wspinać się na wysokość 5 - 10 m. Młode pędy akebii mają ciekawą, zielono-fioletową barwę, później brązowieją. Liście osadzone są na długich ogonkach liściowych. Są to liście złożone, zbudowane z pięciu owalnych, skórzastych listków długości 3 – 6 cm i szerokości 2 – 4 cm. W młodości mają zieloną barwę o purpurowo-fioletowym odcieniu. W okresie dojrzałym blaszki liściowe są od góry ciemnozielone, a od spodu sinozielone. Liście akebii pozostają zielone, gdy temperatura w okresie zimy nie spada poniżej – 15°C. Jeśli mróz jest silniejszy, liście brązowieją i zasychają. Pod koniec kwietnia lub na początku maja pojawiają się niewielkie kwiaty, zwykle jednak mało widoczne, ukryte wśród liści. Kwiaty są rozdzielnopłciowe. Dzwonkowate kiaty żeńskie (2,5 cm średnicy) są osadzone na długich szypułkach, zebrane zwykle po 2-3 w niewielkie grona. Po rozwinięciu trzech brązowo-purpurowych działek kwiaty przybierając kształt gwiazdki z umieszczonymi w centrum kilka słupkami. Kwiaty męskie są mniejsze (1 cm średnicy), ale liczniejsze, zebrane po 3 - 7 w gronach, jasnoróżowe, zawieszone na krótkich szypułkach, z różowo-fioletowymi pręcikami w środku. Pierwsze rozwijają się kwiaty żeńskie, a następnie kwiaty męskie, co zabezpiecza rośliny przed samozapyleniem. Owoce w naszych warunkach zawiązują się rzadko. Najczęściej zebrane są po 2-6 w płaskie owocostany, złożone z dużych, pękających podłużnie jagód. Długość pojedynczej jagody może dochodzić nawet do 13 cm, przy szerokości 5 – 7 cm. Owoce są fioletowo-zielone, owalne, przypominają serdelki. Po dojrzeniu podłużnie pękają, ukazując czarne nasiona w białym, przeźroczystym i galaretowatym miąższu. Miąższ, po oddzieleniu pestek, nadaje się do spożycia, jest słodkawy, przypomina w smaku melona.
Akebia pięciolistkowa może rosnąć niemal na każdym stanowisku, poza bardzo cienistymi. Najbujniej rośnie w miejscach półcienistych, natomiast lepiej owocuje w miejscach słonecznych. Dobrze rośnie na glebach przeciętnych, przepuszczalnych, zdrenowanych, znosi okresowe przesychanie gleby, jak i okresowe zalewanie. Na wschodzie kraju roślina może przemarzać, ale wiosną regeneruje i szybko odrasta u podstawy. Najlepszy efekt daje wówczas, gdy rośnie swobodnie, a cięcie przeprowadza się tylko wtedy, gdy zanadto się rozrośnie. Co 4 - 5 lat dobrze jest przerzedzić rośliny, wycinając najstarsze pędy, najlepiej w marcu. Ciecie korygujące można wykonywać w okresie wegetacji. Akebia rośnie zdrowo, nie jest atakowana przez szkodniki.
Akebia pięciolistkowa to świetna roślina osłonowa, nadaje się do obsadzania altan, pergoli oraz wszelkich podpór ogrodowych. Polecana do uprawy w zieleni publicznej. Może spełniać funkcję rośliny okrywowej, zwłaszcza na dużych powierzchniach.