5 marca 2013
Buxus sempervirens
Buxus sempervirens
bukszpan wieczniezielony
Krzewy bukszpanu są uznawane za jedne z najcenniejszych roślin żywopłotowych, zwłaszcza w Europie Zachdoniej, gdzie obok cisa stał się symbolem ogrodu barokowego, zwanego także francuskim. Nie bez powodu to właśnie bukszpan wieczniezielony stał się obiektem zainteresowania i inspiracji ogrodników w XVII i XVIII wieku – krzew ten daje się łatwo formować w różnorodne, przestrzenne formy geometryczne, figury oraz wspomniane już żywopłoty. Uzyskanie oryginalnych form było i jest procesem długotrwałym, pracochłonnym, wymagającym od ogrodnika cierpliwości oraz pewnych zdolności plastycznych.
Bukszpan wieczniezielony jest jednym z 30 gatunków krzewów o trwałym ulistnieniu zaliczanych do rodzaju Buxus. W stanie naturalnym występuje na suchych, kamienistych glebach wapiennych Europy Południowej, północnej Afryki oraz Azji Mniejszej i Kaukazu, gdzie osiąga rozmiary niewielkich drzewek, dorastających do około 6 m wysokości. W Polsce rośnie wolniej, przyjmując postać krzewów dorastających do 2-4 m wysokości. U starych, swobodnie rosnących okazów tworzy się pień okryty jasną, szarobiałą korą. Gałązki bukszpanu są wzniesione i gęsto okryte drobnymi listkami. Liście są skórzaste, owalne, całobrzegie, z wierzchu lśniące, ciemnozielone, od spodu jasnozielone, matowe. Kwiaty są niepozorne, rozdzielnopłciowe, zebrane w krótkie grona, miododajne, pojawiają się na przełomie kwietnia i maja.
Buxus sempervirens wymaga gleb obojętnych lub wapiennych, umiarkowanie żyznych, zasobnych w próchnicę, przepuszczalnych. Na kwaśnym podłożu rośnie słabo i wymaga wapnowania. Krzewy odznacza się dużą odpornością na suszę oraz zanieczyszczenie powietrza. W Polsce nie jest w pełni odporny na mróz i w ostre zimy może przemarzać. We wschodniej i centralnej części kraju wymaga okrywania lub cieniowania. Najlepiej do tego celu nadaje się cieniująca siatka szkółkarska, ewentualnie przewiewne i przepuszczające światło tkaniny ogrodnicze, w żadnym wypadku nie można do tego celu używać folii. Żywopłoty z bukszpanu należy corocznie przycinać, najlepiej dwukrotnie: wczesną wiosną (w marcu) i w połowie lata, skracając przyrosty o 1/3 długości. Bardziej skomplikowane formy przestrzenne wymagają jeszcze częstszego, ale słabszego cięcia. W przypadku zamierania pędów i liści bukszpanów, porażone fragmenty roślin należy wycinać i palić, a krzewy opryskać fungicydem.
Bukszpan wieczniezielony jest krzewem długowiecznym, może żyć nawet do 700 lat. Jest niezastąpiony do tworzenia obwódek rabat oraz niskich żywopłotów strzyżonych. Doskonały do tworzenia rzeźb ogrodowych. Polecany do sadzenia na cmentarzach oraz w pojemnikach ustawianych na balkonach i tarasach. Gałązki bukszpanu można wykorzystywać przez cały rok do dekoracji stołu oraz wszelkiego rodzaju ozdób florystycznych.