5 lutego 2014
Mahonia aquifolium
Mahonia aquifolium
mahonia pospolita
syn. Berberis aquifolium
Spośród 50 gatunków mahonii rosnących dziko w Ameryce Północnej, Środkowej i Azji Wschodniej w Polsce powszechnie uprawia się tylko mahonię pospolitą. Jest to krzew rzadko przekraczający 1 m wysokości o sztywnych, wyprostowanych i słabo rozgałęzionych pędach. Jego główna ozdobą są zimozielone, duże liście złożone z 5-9 błyszczących i kłujących listków, ułożonych pierzasto wzdłuż osi liścia. Liście te późną jesienią przebarwiają się na czerwono, ale nie opadają. Szczególnie atrakcyjnym wybarwieniem liści wyróżniają się w tym okresie odmiany ‘Atropurpurea’ oraz ‘Orange Flame’.
Ozdobą krzewów mahonii pospolitej są także atrakcyjne kwiaty i owoce zebrane w duże, szczytowe grona na końcach pędów. Krzewy zakwitają w maju na żółto. Drobne kwiaty są pięknie wyeksponowane na tle ciemnozielonych liści. Po kwitnieniu mahonia zawiązuje liczne granatowoczerwone owoce pokryte niebieskawym nalotem. Owoce zawierają duże ilości witamin i minerałów, choć są jadalne, to spożywanie w większych ilościach mogą powodować dolegliwości żołądkowe. Bezkarnie zaś objada się nimi wiele gatunków ptaków. W Ameryce z owoców mahonii wyrabia się wino, służą także do zakwaszania i barwienia galaretek lub dżemów.
Nazwa rodzaju Mahonia ma swój polski odpowiednik, o którym w obecnych czasach pamięta niewiele osób. W przeszłości często nazywano ją ościałem, być może dlatego, że ułożenie listków u niektórych gatunków przypomina w kształcie rybi szkielet zbudowany z ości?
Mahonia pospolita jest jednym z najcenniejszych zimozielonych krzewów liściastych uprawianych w kraju. W przeciwieństwie do laurowiśni wschodniej czy ogników może być uprawiana na terenie całego kraju i rzadko kiedy przemarza. Jest to gatunek o stosunkowo małych wymaganiach uprawowych. Dobrze rośnie na każdej przeciętnej, próchniczej i lekko wilgotnej glebie ogrodowej. Stanowisko do jej uprawy powinno być przynajmniej lekko ocienione, co zapobiega silnej transpiracji i wysychaniu liści w czasie zimy. Krzewy mahonii mają niewielkie wymagania wilgotnościowe i dobrze tolerują okresowe susze. Jedyny kapryśny charakter mahonii przejawia się tym, że źle rosną w małych pojemnikach w szkółce, dlatego rzadko można kupić bardzo atrakcyjne wyglądające rośliny. Nie należy się jednak tym zrażać – po przesadzeniu do gruntu szybko stają się ładne. Są to rośliny zdrowe, rzadko atakowane przez szkodniki lub choroby. Jeśli lekko przymarzną, po przycięciu szybko regenerują utracone pędy.
Pędy mahonii były dawniej często używanym materiałem na wieńce i wiązanki pogrzebowe. Obecnie stają się modnym elementem kompozycji i dekoracji bożonarodzeniowych, a zwłaszcza wieńców adwentowych. Krzewy mahonii pospolitej nadają się do tworzenia niskich, nieformowanych żywopłotów. Rośliny ładnie się prezentują sadzone w większych grupach jednogatunkowych lub jako niższe piętro w kompozycjach mieszanych.