Miesiąc: luty 2018

Pinus armandii
sosna Armanda

Sosna Armanda to gatunek u nas praktycznie nieznany, choć oferowany w szkółkach roślin ozdobnych. Do Europy po raz pierwszy został sprowadzony z Chin pod koniec XIX wieku. Drzewo to naturalnie występuje w centralnych i południowych rejonach Chin oraz na południowych wyspach Japonii, porastając górskie zbocza na wysokości 1000 do 2500 m. n. p. m., gdzie przeciętnie osiąga 25 m wysokości. Pomimo, że wywodzi się ze strefy klimatycznej 7 (jest to strefa, w której temperatura zimą nie spada poniżej -18 st. C), jest wytrzymała na niskie temperatury i w Polsce nie marznie nawet podczas surowych zim. Swoją nazwą upamiętnia francuskiego misjonarza i przyrodnika, brata Armanda Davida, dzięki któremu zebrane w prowincji Yunnan nasiona trafiły do Europy.

W Polsce Sosna Armanda tworzy niewielkie drzewa o szerokiej i luźnej koronie oraz ozdobnych szyszkach, które zawiązuje w bardzo młodym wieku. Swoim wyglądem przypomina sosnę himalajską, jest jednak od niej znacznie bardziej wytrzymała na mróz i odporna na rdzę wejmutkowo-porzeczkową. Po 10 latach uprawy osiąga 4 m wysokości. Tworzy długie, szeroko rozpostarte gałęzie. Jasnozielone igły zwisają, mają od  8 do 15 cm długości, wyrastają w pęczkach po 5 sztuk. Szyszki są duże, mają od 10 do 20 cm długości, są zebrane zwykle po 3 i osadzone na długich szypułach, pojawiają się wcześnie, bo już na dziesięcioletnich drzewach. W pierwszym roku szyszki są zielone i wyprostowane,  dopiero w drugim roku brązowieją i zaczynają zwisać. Nasiona są jadalne, duże, mają od 8 do 15 mm średnicy, są pozbawione skrzydełek lub z bardzo zredukowanymi, kilkumilimetrowymi skrzydełkami. Ozdobą drzew, obok pięknych igieł i szyszek, jest także gładka, zielonoszara kora okrywająca pień i poziomo ułożone konary.

Sosna Armanda nie sprawia kłopotów w uprawie, choć niestety jest krótkowieczna. Nie ma dużych wymagań glebowych. Preferuje podłoża umiarkowanie wilgotne ale przepuszczalne, najlepiej piaszczysto-gliniaste, próchniczne, ale radzi sobie też na uboższych glebach. Podobnie jak inne gatunki sosen nie lubi stanowisk mokrych i nie toleruje długotrwałego zalewania, wymaga też pełnego nasłonecznienia. Zimuje dobrze, jedynie w najchłodniejszych, północno-wschodnich rejonach kraju młode rośliny mogą wymagać lekkiego okrycia na zimę.

Jest to niezwykle plastyczny gatunek, który świetnie pasuje do wszelkiego typu ogrodów: od zwykłych, klasycznych ogrodów i ogródków przydomowych, po surowe, modernistyczne projekty zieleni instytucjonalnej oraz osiedlowej. Ze względu na głęboki system korzeniowy warto do kompozycji z sosnami użyć roślin z rodziny wrzosowatych, które z kolei korzeniąc się płytko mają w pobliżu sosny dobre warunki do rozwoju. Dodatkowo corocznie opadające igły sosnowe zakwaszają i ściółkują glebę, co sprzyja ich uprawie.

 

Fot. Grzegorz Falkowski

Picea abies 'Inversa'
świerk pospolity 'Inversa'

Świerk pospolity należy do drzew naturalnie występujących we florze Polski, jest doskonale wszystkim znany przede wszystkim ze względu na Święta Bożego Narodzenia, kiedy to w postaci choinki zdobi domy i mieszkania, a coraz częściej także ogrody. Świerki nadają się do uprawy w ogrodach przydomowych, tym bardziej, że wśród odmian dostępnych w szkółkach, z łatwością można wybrać rośliny o zróżnicowanym tempie wzrostu i pokroju. Bogactwo odmian świerków jest na tyle duże, że niektóre z nich w ogóle nie przypominają gatunku, do którego należą. Przykładem niezwykle osobliwej i oryginalnej formy świerka pospolitego jest odmiana ‘Inversa’ o zwieszających się pędach. Starsze, odpowiednio prowadzone egzemplarze przypominają zgarbioną, tajemniczą postać, podobną w zarysie do sylwetki mnicha lub czarodzieja.

Picea abies ‘Inversa’ to bardzo stara odmiana, uprawiana od ponad stu pięćdziesięciu lat, wyselekcjonowana w Wielkiej Brytanii przez R. Smith, a wprowadzony do handlu już w 1862 roku. Ponieważ roślina nie tworzy przewodnika w naturalny sposób rozrasta się szeroko i płasko po ziemi. Najczęściej jednak szkółkarze wyprowadzają przewodnik przywiązując jeden z najsilniejszych pędów do palika. Dzięki temu drzewo rośnie do góry, a wszystkie jego boczne gałązki zwisają pionowo do dołu, przylegając do pnia i tworzą płaczącą formę przypominającą tajemniczą, bajkową postać. Wysokość takich drzew jest wówczas uzależniona od wysokości palika, do którego podwiązywany jest pęd przewodni.
W przypadku zaszczepienia odmiany ‘Inversa’ na wysokiej podkładce uzyskuje się formy parasolowate, o pędach swobodnie opadających ku ziemi. Igły tego świerka długo utrzymują się na pędach, są spłaszczone, ciemnozielone i połyskujące.

Świerk pospolity, pomimo że jest gatunkiem krajowym, ma nieco wyższe wymagania uprawowe, niż np. pochodzący z ameryki świerk kłujący. Dobrze rośnie na glebach świeżych, gliniasto-piaszczystych, w miejscach zasobnych w wodę, lecz nie podmokłych. Tereny niewskazane pod uprawę świerka pospolitego to przede wszystkim ubogie gleby piaszczyste, miejsca narażone na susze oraz obszary o zanieczyszczonym powietrzu. Świerk pospolity preferuje miejsca słoneczne, nieco chłodniejsze, z wilgotnym mikroklimatem. Zarówno gatunek, jak i jego odmiany są całkowicie odporne na mróz, rzadko chorują. Wśród szkodników mogących atakować rośliny, najczęściej spotyka się przędziorki, powodujące żółknięcie i opadanie igieł, oraz ochojnika zielonego, odpowiedzialnego za powstawanie ananasowatych, kolczastych galasów u nasady pędów.

Odmiana ‘Inversa’ to oryginalna i przyciągająca uwagę forma świerka pospolitego, dlatego cieszy się dużym zainteresowaniem kolekcjonerów i miłośników roślin. Najefektowniej prezentuje się sadzona w miejscach eksponowanych, na rabatach z roślinami iglastymi, oraz w ogrodach skalnych, gdzie swobodnie opadające pędy tworząc naturalną, zieloną okrywę. Świerk ‘Inversa’ doskonale uzupełnia wolne miejsca pomiędzy niskimi drzewami i krzewami, a także naturalnie komponuje się z krzewami i krzewinkami porastającymi wrzosowiska.

 

Fot. Grzegorz Falkowski

Fagus sylvatica 'Dawyck Gold'
buk pospolity 'Dawyck Gold'

Buk pospolity to gatunek ceniony od dawna ze względu na bogate walory ozdobne. Drzewo naturalnie występuje w Europie zachodniej oraz środkowej. W Polsce przebiega jego północno-wschodnia granica zasięgu, ale lasy bukowe rosną przede wszystkim na południu i zachodzie kraju.
W terenach podgórskich, obok jodły pospolitej, buk jest podstawowym drzewem leśnym.

Szkółki roślin ozdobnych oferują szereg odmian hodowlanych buka, wyselekcjonowanych do uprawy w ogrodach i parkach. Odmiany te charakteryzują się zwykle wolniejszym tempem wzrostu, bardziej zróżnicowanym pokrojem i zabarwieniem liści. Wyjątkowo cenną i polecaną do uprawy na terenie całego kraju jest kolumnowa odmiana ‘Dawyck Gold’ o atrakcyjnej, żółtej barwie liści.

Buk pospolity ‘Dawyck Gold’ to łatwe w utrzymaniu, szybko rosnące drzewo o wąskiej, smukłej koronie, przewieszonym wierzchołku i złocistym ulistnieniu. Odmiana ta została uzyskana w holenderskim arboretum  Trompenburg w 1968 roku, jako mieszaniec starej, szkockiej odmiany ‘Dawyck’ i pochodzącej z terenów ówczesnej Jugosławii odmiany ‘Zlatia’. Po 10 latach uprawy drzewo osiąga 5 m wysokości i 1 m szerokości. Docelowo dorasta do 15 m wysokości i 3 m szerokości. Pień i konary drzewa pokrywa gładka, szara kora. Wszystkie gałęzie są skierowane pod ostrym kątem do góry. W gęsto ułożonych gałęziach chętnie gniazduj ptaki. Rośliny rozpoczynają wegetację późną wiosną. Liście rozwijają się z silnie wydłużonych i ostro zakończonych pąków zwykle dopiero na początku maja. Blaszki liściowe są jajowate, skórzaste, młode liście są intensywnie złociste, błyszczące, wyraźnie owłosione i orzęsione. Starsze liście lekko zielenieją a jedwabiste owłosienie pozostaje tylko na nerwach na spodniej stronie blaszek. Jasnozielone liście kontrastują z żółtymi liśćmi pojawiającymi się na letnich przyrostach, tzw. pędach świętojańskich. Jesienią, po zaschnięciu, liście długo utrzymują się na drzewach, opadają zimą. Dzięki ładnej kolumnowej koronie i licznym, wzniesionym pędom drzewa pozostają dekoracyjne także w okresie bezlistnym.

Buki mają jedne z wyższych wymagań glebowych. Najlepiej rosną na glebach żyznych, gliniastych, wapiennych, umiarkowanie wilgotnych, na stanowiskach nasłonecznionych. Ponieważ drzewa naturalnie występują w obszarze klimatu morskiego preferują miejsca o wysokiej wilgotności powietrza, chłodnych i wilgotnych latach oraz łagodnych zimach. Drzewa wykazują dobrą mrozoodporność, ale młode przyrosty mogą być uszkadzane przez późnowiosenne przymrozki. Buki doskonale znoszą cięcie, jednak w przypadku odmiany ‘Dawyck Gold’ zabieg ten nie jest potrzebny. Czasami na liściach mogą pojawić się białe wełniste czerwce i mszyce. Ponieważ ich kolonie są zwykle duże, po zauważeniu występowania szkodników rośliny należy opryskać jednym ze środków zarejestrowanych do ich zwalczania.

Buk pospolity ‘Dawyck Gold’ jest jednym z najpiękniejszych drzew przeznaczonych do sadzenia w małych ogrodach przydomowych, w miejscach reprezentacyjnych i wyeksponowanych. Ładnie prezentuje się jako soliter oraz sadzony w formie szpalerów.  Doskonale nadają się o tworzenia barwnych akcentów w kompozycjach kolorystycznych z innymi drzewami i krzewami. Świetnie sprawdza się sadzony w dużych ogrodach skalnych, orientalnych, w pobliżu oczek wodnych oraz jako drzewo do obsadzania ulic.

 

Fot. Grzegorz Falkowski