DOKUMENT DOSTAWCY
Wystawianie dokumentu dostawcy jest jednym z wielu obowiązków, którym podlegają szkółkarze wprowadzający do obrotu profesjonalnego materiał rozmnożeniowy lub nasadzeniowy roślin ozdobnych. Wejście w życie pod koniec 2019 r. wielu nowych przepisów fitosanitrnych, m.in. nakładających na szkółkarzy obowiązek paszportowania roślin oraz prowadzenia i dokumentowania licznych działań zapewniających bezpieczeństwo fitosanitarne, nie zwolniło szkółkarzy z innych, wcześniejszych obowiązków wynikających z Ustawy z dnia 9 listopada 2012 r o nasiennictwie. Tekst jednolity znowelizowanej ustawy został opublikowany w Dzienniku Ustaw z 2021 r. w pozycji 129. W niniejszym artykule chciałabym przedstawić istotne dla szkółkarzy treści przepisów dotyczące dokumentu dostawcy.
WPIS DO EWIDENCJI
Przede wszystkim należy podkreślić, że szkółkarze prowadzący sprzedaż materiału rozmonożeniowego i nasadzeniowego roślin ozdobnych podmiotom profesjonalnym (szkółkom, centrom ogrodniczym, marketom, firmom i jednostkom samorządowym realizujących zadania związane z zakładaniem i utrzymaniem terenów zieleni itp.) zgodnie z art. 87 ust. 1 ustawy o nasiennictwie podlegają obowiązkowi wpisu do ewidencji dostawców. Wpis jest niezbędny do wystawienia dokumentu dostawcy (dokument ten musi zawierać informację o numerze w ewidencji dostawców). Z obowiązku wpisu do ewidencji zwolnieni są jedynie producenci dokonujący sprzedaży dla odbiorców nieprofesjonalnych (art. 87 ust. 3 pkt. 1 i 2). Niemniej należy zwrócić uwagę na art. 87 ust. 3 pkt. 2, który określa, że jeżeli sprzedaż materiału odbywa się poza powiat, w którym zlokalizowana jest szkółka, to obowiązek wpisu do ewidencji dostawców powstaje bez względu na typ odbiorcy (profesjonalny czy nieprofesjonalny).
CO ZAWIERA DOKUMENT DOSTAWCY
Zgodnie z art. 102 ustawy do każdej przesyłki zawierającej jedną lub kilka partii wprowadzonego do obrotu materiału rozmnożeniowego lub materiału nasadzeniowego roślin warzywnych i ozdobnych dostawca ma obowiązek dołączyć informację o dostarczonym materiale, zwaną dokumentem dostawcy. Ustawa określa, że dokument dostawcy musi zawierać następujące informacje:
1) oznaczenie „jakość WE”;
2) oznaczenie „PL” jako oznaczenie państwa, w którym wystawiono ten dokument;
3) napis „Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa”;
4) numer w ewidencji dostawców;
5) numer partii określony przez dostawcę;
6) datę wystawienia;
7) nazwę botaniczną;
8) nazwę odmiany albo jej opis;
9) liczbę roślin objętych dokumentem dostawcy;
10) nazwę państwa, w którym dokonano zbioru materiału – w przypadku importu z państw trzecich.
FORMA DOKUMENTU DOSTAWCY
Ustawa nie narzuca formy, w jakiej dokument ten powinien być sporządzony. Mówi jedynie, że dokumentem dostawcy może być paszport roślin, jeżeli zawiera informacje wymienione w punktach 1, 3, 7 i 9. W zasadzie wystawiane przez nas faktury lub rachunki spełniają definicję dokumentu dostawcy, o ile będą zawierały dodatkowy element o następującej treści:
"Towar wyprodukowany w Polsce - szkółkarski dokument dostawcy
Uprawa roślin do rozmnażania oraz roślin ozdobnych - PKWiU 01.3OZ/Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa/PL/jakość WE
Niniejszy dokument stanowi również dokument dostawcy."
Na dokumencie musi być też nasz numer ewidencyjny dostawcy, a przy numerze faktury lub rachunku musi być zawarta treść: „nr. partii”. Na przykład, w przypadku rachunku: „Rachunek/Partia nr. 126”.
Zwykle numer ewidencyjny dostawcy jest tożsamy z numerem ewidencyjnym producenta. Jeśli wcześniej nie składaliśmy wniosku o wpis do ewidencji dostawców roślin do podmiotów profesjonalnych, to taki wniosek należy złożyć we właściwym dla szkółki oddziale WIORiN.
Można też posłużyć się wzorem dokumentu dostawcy opracowanym przez PIORiN, który jest zamieszczony na stronach internetowych inspekcji pod adresem https://piorin.gov.pl/pk-formularze/ Znajdują się tam przykładowe formularze dokumentu dostawcy: materiału rozmnożeniowego lub nasadzeniowego roślin warzywnych i ozdobnych (wzór publikujemy obok), materiału szkółkarskiego roślin sadowniczych kategorii CAC oraz materiału szkółkarskiego roślin sadowniczych kategorii elitarny i kwalifikowany.
Ustawa mówi też, że dokumentem dostawcy dla materiału przeznaczonego dla nieprofesjonalnych odbiorców roślin warzywnych lub ozdobnych może być etykieta, jeżeli zawiera informacje, o których mowa w punktach 7 i 8 (nazwę botaniczną, nazwę odmiany lub jej opis).
Dokument dostawcy należy sporządzać w dwóch egzemplarzach, przy czym jeden egzemplarz dołącza się do każdej przesyłki materiału, a drugi przechowuje w archiwum szkółki przez 12 miesięcy od daty powstania. Nabywca roślin także ma obowiązek przechowywania dokumentu dostawcy. Odwiedzający szkółkę inspektor WIORiN ma prawo wglądu do tych dokumentów oraz może sprawdzać ich prawidłowość w zaopatrywanym przez nas sklepie. Oprócz tego inspektor będzie, tak jak dotychczas, prowadził lustracje polowe produkcji w toku, i takie kontrole kończyć się będą protokołem z kontroli.
Informacje zawarte w niniejszym artykule zostały skonsultowane z pracownikami Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa z Oddziału Terenowego w Grudziądzu
Wybrane przepisy z Ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie (tekst jednolity Dz. U. 2021 poz. 129):
25) Dostawca - oznacza osobę fizyczną, osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, która wytwarza materiał szkółkarski, sadzonki winorośli, materiał rozmnożeniowy lub materiał nasadzeniowy roślin warzywnych i ozdobnych lub użytkowanych jako ozdobne lub prowadzi obrót tym materiałem;
Art. 102. 1. Do każdej przesyłki zawierającej jedną lub kilka partii wprowadzonego do obrotu materiału rozmnożeniowego lub materiału nasadzeniowego roślin warzywnych i ozdobnych dostawca dołącza informację o dostarczonym materiale, zwaną dalej „dokumentem dostawcy”.
2. Dokument dostawcy sporządza się w dwóch egzemplarzach, przy czym jeden egzemplarz dołącza się do każdej przesyłki materiału, o której mowa w ust. 1, a drugi pozostawia u dostawcy.
3. Dokument dostawcy zawiera:
1) oznaczenie „jakość WE”;
2) oznaczenie „PL” jako oznaczenie państwa, w którym wystawiono ten dokument;
3) napis „Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa”;
4) numer w ewidencji dostawców;
5) numer partii określony przez dostawcę;
6) datę wystawienia;
7) nazwę botaniczną;
8) nazwę odmiany albo jej opis;
9) liczbę roślin objętych dokumentem dostawcy;
10) nazwę państwa, w którym dokonano zbioru materiału – w przypadku importu z państw trzecich.
4. Dokumentem dostawcy może być paszport roślin, jeżeli zawiera informacje, o których mowa w ust. 3 pkt 1, 3, 7 i 9.
5. Dokumentem dostawcy dla materiału przeznaczonego dla nieprofesjonalnych odbiorców roślin warzywnych lub ozdobnych może być etykieta, jeżeli zawiera informacje, o których mowa w ust. 3 pkt 7 i 8.
6. Dostawca przechowuje kopie dokumentów dostawcy przez 12 miesięcy od dnia ich wydania.
DZIAŁ IV
Materiał szkółkarski, materiał rozmnożeniowy i materiał nasadzeniowy roślin warzywnych i ozdobnych oraz sadzonki winorośli
Art. 64. 1. Dostawca wytwarzający materiał szkółkarski, materiał rozmnożeniowy lub materiał nasadzeniowy roślin warzywnych i ozdobnych oraz sadzonki winorośli:
1) w trakcie produkcji identyfikuje i monitoruje zagrożenia dla danej uprawy wynikające w szczególności z czynników zewnętrznych (punkty krytyczne) określonych przez dostawcę;
2) prowadzi dokumentację dotyczącą:
a) (uchylona)
b) roślin, które:
– zostały zakupione i otrzymane od innych podmiotów,
– są w produkcji,
– zostały sprzedane i wysłane do innych podmiotów;
3) zapewnia identyfikację poszczególnych partii materiału podczas produkcji;
4) pobiera, w razie potrzeby, próby do oceny laboratoryjnej dokonywanej przez urzędowe laboratorium lub akredytowane laboratorium;
5) informuje wojewódzkiego inspektora o wystąpieniu organizmów kwarantannowych w rozumieniu przepisów o ochronie roślin;
6) umożliwia przeprowadzenie kontroli wytwarzania materiału, w tym pobieranie prób;
7) udziela informacji lub wyjaśnień w zakresie prowadzonej produkcji – na żądanie wojewódzkiego inspektora.
2. Dostawca wytwarzający materiał szkółkarski, materiał rozmnożeniowy lub materiał nasadzeniowy roślin warzywnych i ozdobnych oraz sadzonki winorośli przechowuje dokumentację, o której mowa w ust. 1 pkt 2, w zakresie:
1) materiału rozmnożeniowego i materiału nasadzeniowego roślin warzywnych i ozdobnych – przez 12 miesięcy od zakończenia cyklu produkcyjnego;
2) materiału szkółkarskiego oraz sadzonek winorośli – przez 3 lata od zakończenia cyklu produkcyjnego.
3. Przepisu ust. 1 pkt 2 lit. b nie stosuje się do dokumentów sprzedaży dla nieprofesjonalnych odbiorców.
3a. Dostawca wytwarzający materiał szkółkarski prowadzi dokumentację dotyczącą identyfikacji i monitorowania punktów krytycznych oraz przechowuje ją przez 3 lata od zakończenia cyklu produkcyjnego tego materiału.
4. Dostawca prowadzący wyłącznie obrót materiałem szkółkarskim, materiałem rozmnożeniowym i materiałem nasadzeniowym roślin warzywnych i ozdobnych oraz sadzonkami winorośli, prowadzi dokumentację dotyczącą zakupu lub sprzedaży tego materiału, z wyłączeniem dokumentów sprzedaży dla nieprofesjonalnych odbiorców, oraz przechowuje ją przez:
1) 3 lata odpowiednio od dnia zakupu albo sprzedaży tego materiału – w przypadku materiału szkółkarskiego i sadzonek winorośli;
2) 12 miesięcy odpowiednio od dnia zakupu albo sprzedaży tego materiału – w przypadku materiału rozmnożeniowego i materiału nasadzeniowego roślin warzywnych i ozdobnych.
5. Kontrole, o których mowa w ust. 1 pkt 6, są przeprowadzane przez wojewódzkiego inspektora właściwego ze względu na miejsce produkcji materiału szkółkarskiego oraz materiału rozmnożeniowego i materiału nasadzeniowego roślin warzywnych i ozdobnych oraz sadzonek winorośli.
6. Kontrole, o których mowa w ust. 1 pkt 6, w przypadku materiału szkółkarskiego CAC oraz materiału rozmnożeniowego i materiału nasadzeniowego roślin warzywnych i ozdobnych oraz sadzonek winorośli, są przeprowadzane przynajmniej raz w danym sezonie wegetacyjnym.
Art. 65. 1. Materiał szkółkarski podlega ocenie polowej, ocenie cech zewnętrznych oraz – w zależności od gatunku i kategorii tego materiału – ocenie laboratoryjnej lub ocenie tożsamości i czystości odmianowej.
1a. Ocena laboratoryjna materiału szkółkarskiego obejmuje również badanie gleby i podłoża w zakresie obecności organizmów szkodliwych.
2. Materiał rozmnożeniowy i materiał nasadzeniowy roślin warzywnych i ozdobnych podlegają ocenie polowej oraz ocenie cech zewnętrznych, a w przypadku nasion roślin ozdobnych – ocenie laboratoryjnej.
3. Sadzonki winorośli podlegają ocenie polowej, ocenie tożsamości i czystości odmianowej oraz ocenie cech zewnętrznych.
4. Partie materiału szkółkarskiego lub materiału rozmnożeniowego i materiału nasadzeniowego roślin warzywnych i ozdobnych oraz sadzonek winorośli, wytworzonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oznacza się w sposób umożliwiający identyfikację tego materiału.
Art. 68. Za materiał rozmnożeniowy i materiał nasadzeniowy roślin ozdobnych uznaje się materiał spełniający wymagania w zakresie wytwarzania i jakości, określone w przepisach wydanych na podstawie art. 72 pkt 2, gatunków lub odmian:
1) tradycyjnie uprawianych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
2) chronionych na podstawie ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin, lub
3) wpisanych do odpowiednich rejestrów innych niż Rzeczpospolita Polska państw członkowskich albo państw trzecich, lub
4) znajdujących się na liście odmian prowadzonej przez dostawcę.
