Miesiąc: styczeń 2015

Quercus robur 'Fastigiate Koster'
dąb szypułkowy 'Fastigiate Koster',
syn. Quercus robusta 'Koster'

to holenderska, kolumnowa odmiana o wąskiej, strzelistej koronie i wolnym tempie wzrostu, wyselekcjonowana w latach siedemdziesiątych XX wieku. Drzewo dorasta do 15 m wysokości i 3-6 m szerokości.

Cechą charakterystyczną odmiany są długie, przylegające lub ułożone równoległe do pnia gałęzie, często falisto pogięte. Wraz z wiekiem szerokość koron zmienia się niewiele, natomiast zwiększa się średnica pnia, który przyrasta na grubość, tworząc solidną oś drzewa. Kora na pniu jest jasnoszara, u starszych okazów głęboko spękana. Liście klapowane, z 3 – 6 parami zaokrąglonych klap, zielone, skórzaste, długości około 10 cm. Klapy są wcięte do połowy blaszki, ale nie stoją dokładnie naprzeciwko siebie, przez co liść wydaje się nieco asymetryczny. Liście są osadzone na krótkich ogonkach liściowych. U nasady blaszek liściowych widać wyraźne uszka. Nerwy boczne dochodzą do końców klap oraz wcięć między nimi. Liście rozwijają się późno na wiosnę, jesienią brązowieją, ale bardzo długo utrzymują się na gałęziach, część z nich pozostaje na drzewach nawet do końca zimy. Jest to cecha charakterystyczna, odróżniająca tę odmianę od bardzo podobnej odmiany ‘Fastigiata’, od której zresztą pochodzi.

Kwiaty rozdzielnopłciowe, mało widoczne, zebrane w kłosokształtne kwiatostany. Kwiatostany męskie zwisające, a żeńskie wyprostowane, wzniesione.

Owoce zawiązują się zwykle po 2 - 3 na długiej szypule, są elipsoidalne, mają do 2 - 3 cm  długości. Żołędzie są osadzone w pojedynczych miseczkach, od zewnątrz gęsto pokrytych drobnymi łuskami. 
Dojrzewając owoce nabierają jasnobrązowej barwy z ciemnymi prążkami. Owoce są przysmakiem wielu zwierząt, ptaków, ssaków, oraz małych roślinożernych gryzoni.

Dąb szypułkowy najlepiej rośnie na glebach świeżych, żyznych, głęboko uprawionych, umiarkowanie wilgotnych. Tworzy silny, palowy system korzeniowy. Toleruje okresowe zalewanie wodą. Na glebach suchych i ubogich drzewa korzenią się płycej i rosną słabiej. Dąb szypułkowy lepiej znosi trudne warunki klimatyczne, niż blisko z nim spokrewniony dąb bezszypułkowy, jest w pełni mrozoodporny. Wymaga stanowisk słonecznych, ewentualnie tylko lekko ocienionych. W końcu czerwca i na początku lipca tworzy pędy wtórne, zwane świętojańskimi. Pędy te często bywają porażane przez mączniaka prawdziwego. Odmiana ‘Fastigiate Koster’ nadaje się do sadzenia zarówno w niewielkich ogrodach przydomowych, jak i na terenach miejskich. Ze względu na trwałość i długowieczność jest doskonałym drzewem pamiątkowych. Efektownie prezentuje się pojedynczo, jako soliter sadzony w miejscach wyeksponowanych, oraz jako drzewo alejowe. Gęsta korona tworzy znakomite warunki gniazdowania licznych gatunków ptaków.

 

 

Pinus nigra 'Globosa'
sosna czarna 'Globosa'

Sosna czarna pochodzi z terenów górskich Europy Środkowej i Wschodniej oraz Azji Mniejszej. W uprawie znajduje się zarówno sam gatunek, który stanowi cenne, szybko rosnące drzewo, oraz liczne ozdobne odmiany ogrodowe, o bardzo zróżnicowanym pokroju i sile wzrostu. Jedną z nich jest ‘Globosa’ - wolno rosnące drzewo o zwartym pokroju i kulistej koronie, wyselekcjonowane w amerykańskim arboretum Arnolda w drugiej połowie XX wieku.

W pierwszych latach uprawy roślina przyjmuje postać kuli o krótkich, gęsto ułożonych, pędach. Po 10 latach dorasta do około 1,5 m średnicy. Później korony mogą być bardziej jajowate. Starsze okazy są zwykle wielopniowe. Igły ciemnozielone, zebrane po 2 w pęczkach mają od 12 do 16 cm długości, są grube, ostro zakończone. Wrzecionowate pąki szczytowe mają do 3 cm długości i są gęsto otoczone krótszymi igłami, tworzącymi małe pędzelki. Szyszki jajowate, długości około 10 cm, ciemne, prawie czarne, dojrzewają i otwierają się w trzecim roku po kwitnieniu. Wewnątrz, po otwarciu, szyszki są jasnobrązowe, opadają wkrótce po wysypaniu nasion, które stanowią przysmak wiewiórek oraz licznych gatunków ptaków. Gęste korony starszych drzew stanowią dobre schronienie oraz bezpieczne miejsce lęgowe ptaków.

Sosna czarna ma niewielkie wymagania glebowe i wilgotnościowe. Dobrze rośnie na niemal wszystkich przepuszczalnych glebach ogrodowych, w tym jałowych i suchych, na stanowiskach słonecznych. Sadząc rośliny w ogrodzie należy jedynie unikać miejsc wilgotnych i cienistych, bowiem warunki te sprzyjają porażeniu roślin przez choroby grzybowe. W pierwszych latach uprawy zaleca się czyszczenie karłowych odmian sosen, polegające na delikatnym usuwaniu z wnętrza korony starych, zasuszonych igieł, które same nie są w stanie opaść. Zabieg poprawia cyrkulację powietrza w obrębie korony i sprzyja lepszej zdrowotności, zwłaszcza przy mokrej i deszczowej pogodzie. Czyszczenie najlepiej przeprowadzać wiosną. Starsze rośliny same się oczyszczają. Sosna czarna i jej odmiany w warunkach klimatycznych Polski są w pełni mrozoodporne, rzadko atakowana przez szkodniki. Wytrzymują suszę oraz zanieczyszczenie powietrza.

Drzewo znajduje zastosowanie w niedużych ogrodach przydomowych, osiedlowych, jest polecane do sadzenia na wrzosowiskach, w alpinariach oraz na cmentarzach. W okresie Bożego Narodzenia może służyć jako ogrodowa choinka.

Buxus microphylla 'Faulkner'
bukszpan drobnolistny 'Faulkner'
syn. Buxus sempervirens 'Faulkner' 

W naturze występuje około 30 gatunków bukszpanów, spośród nich jedynie dwa gatunki znalazły powszechne zastosowanie w Polsce. Należą do nich bardzo popularny bukszpan wieczniezielony (Buxus sempervirens)  wraz z licznymi odmianami, oraz zdecydowanie rzadziej spotykany bukszpan drobnolistny (B. microphylla), w sprzedaży najczęściej dostępny w postaci odmiany ‘Faulkner’, cennej i przydatnej do sadzenia w warunkach klimatycznych kraju.

 Bukszpan drobnolistny ‘Faulkner’ to długowieczny, zimozielony krzew o gęstym, kulistym pokroju i wolnym tempie wzrostu, uzyskany w 1970 roku w USA. Krzew dorasta do 1-1,2 m wysokości. Intensywnie zielone, skórzaste blaszki liściowe przypominają trochę liście borówki czerwonej, są całobrzegie, zaokrąglone, z wierzchu błyszczące, od spodu matowe, zimą przebarwiają się na brązowo. Niepozorne kwiaty są małe i drobne, żółte, pozbawione płatków, wyrastają z kątów liści. Kwiaty są rozdzielnopłciowe, zwykle kwiat żeński otocza kilka kwiatów męskich. Kwiaty rozwijają się od końca marca do początku maja, są miododajne, wabią liczne owady, wyraźnie pachną, chociaż zapach ten raczej nie należy do przyjemnych. Małe i niepozorne owoce po dojrzeniu „wystrzeliwują” twarde, czarne nasiona na odległość nawet kilku metrów. ‘Faulkner’ jest jedną z najpopularniejszych obecnie odmian bukszpanu. W 2012 roku odmiana ta została wyróżniona przez brytyjskie Królewski Towarzystwo Ogrodnicze RHS prestiżową nagrodą Award of Garden Merit AGM.

Bukszpan jest rośliną długowieczną, łatwą w uprawie, w sprzyjających warunkach dożywa 600-700 lat. Jest krzewem odpornym na suszę, stąd stare okazy często można spotkać na cmentarzach. Dobrze rośnie na większości przeciętnych gleb ogrodowych o pH obojętnym lub zasadowym, nie lubi jedynie gleb zbyt piaszczystych, kwaśnych oraz podmokłych. Najlepiej rozwija się na podłożach żyznych, ciepłych, przepuszczalnych, umiarkowanie wilgotnych. Jest to roślina tolerancyjna w stosunku do światła oraz mało wrażliwa na zanieczyszczenie powietrza. W przypadku uprawy na stanowiskach silnie nasłonecznionych krzewy warto na zimę okrywać (cieniować) siatką szkółkarską, zwłaszcza we wschodnich rejonach kraju, gdzie przeważa klimat kontynentalny i rośliny są narażone na przemarzanie (strefa 6a). Powszechnym szkodnikiem bukszpanów jest miodówka bukszpanowa, mszyca powodująca wybrzuszenia liści. Zwalczamy ją opryskując jednym z dostępnych w handlu preparatów o działaniu wgłębnym. Bukszpan doskonale poddaje się formowaniu, utrzymuje liście przez cały rok, więc w okresie zimy nie traci na atrakcyjności, jest przy tym mało wymagający. Jako roślina żywopłotowa służy do tworzenia niskich labiryntów. Cięty silnie i utrzymywany na wysokości 20-50 cm jest doskonałą rośliną obwódkową. W tej formie najpiękniej prezentuje się wzdłuż wijących się ścieżek, wokół rabat bylinowych albo różanek. W nowoczesnych założeniach ogrodowych, zwłaszcza miejskich, często jest uprawiany w modernistycznych donicach z tworzyw sztucznych, szkła lub metalu. Gałązki bukszpanu symbolizują życie wieczne i nieśmiertelność. Ze względu na to znaczenie służą dekorowaniu wielkanocnego stołu oraz koszyczków ze święconką w czasie Świąt Zmartwychwstania.

 

 

Picea pungens 'Edith'
świerk kłujący 'Edith'

Świerk kłujący jest jednym z najcenniejszych gatunków roślin iglastych polecanych do uprawy warunkach miejskich. Dobrze znosi suche, zanieczyszczone powietrze, jest mało wymagający w stosunku do podłoża i w pełni odporny na mróz. Wśród wielu odmian dostępnych w szkółkach i centrach ogrodniczych warto zwrócić uwagę na stosunkowo nową odmianę ‘Edith’ wyróżniającą się piękną, intensywnie niebieską barwą igieł oraz stożkowatym pokrojem. Jest to odmiana węgierska, uzyskana przez dr Eleméra Barabitsa w 1985 roku i nazwana na cześć jego żony Edit. Z tego względu cześć systematyków wskazuje, że prawidłowa nazwa tej odmiany to właśnie ‘Edit’ (węgierskie imię żeńskie), a nie jej angielski odpowiednik ‘Edith’. Drzewo charakteryzuje się szybkim tempem wzrostu i wyjątkowo regularnym pokrojem, po 10 latach uprawy osiąga 2-3 m wysokości. Od innych odmian wyróżnia się przede wszystkim wyjątkowo regularnym, stożkowatym pokrojem oraz dłuższymi, cienkimi igłami, równomiernie okalającymi pędy. Gałęzie sztywne, grube i silne, odstające pod kątem prostym od przewodnika. Igły jasne, srebrzystoniebieskie, bardzo długie i cienkie, długości 2,5-3,5 cm, regularnie, promieniście ustawione naokoło pędów. Zachowują intensywny kolor przez cały rok. Szyszki jasnobrązowe, 6-10 cm długości, o cienkich, wydłużonych, pofalowanych łuskach.

Spośród uprawianych u nas świerków Picea pungens i jego odmiany charakteryzują się najwyższą tolerancją na niedobór wody w podłożu oraz niską wilgotność powietrza. Jako jedne z niewielu drzew iglastych mogą rosnąć w terenach silnie zurbanizowanych, narażonych na kurz i zanieczyszczenia. Odmiana ‘Edith’ doskonale znosi silne spadki temperatur, nie wymaga żadnego zabezpieczania na zimę. Dobrze rośnie na wszystkich uprawnych glebach ogrodowych, najlepiej gliniasto-piaszczystych, umiarkowanie wilgotnych, przepuszczalnych, kwaśnych lub lekko kwaśnych. Wymaga stanowisk słonecznych, nie toleruje zacienienia. Jest to roślina praktycznie wolny och szkodników i chorób. Zimą drzewa nie ulegają zniekształceniu pod ciężarem nawet bardzo intensywnych opadów śniegu. Zabiegi pielęgnacyjne ograniczają się jedynie do podlewania roślin w pierwszym roku po posadzeniu do momentu ich zakorzenienia. Później drzewa właściwie nie wymagają żadnej ogrodniczej ingerencji.

Świerk kłujący ‘Edith’ doskonale prezentuje się sadzony pojedynczo w miejscach wyeksponowanych w ogrodach i parkach, zwłaszcza jako soliter. W okresie Bożego Narodzenia przybrany światełkami pełni rolę ogrodowej choinki. Przez cały rok zwraca uwagę intensywnie srebrzystą barwą igieł. Ogromną zaletą świerka kłującego jest długotrwałe utrzymywanie dolnych gałęzi, dlatego drzewa te dobrze prezentują się w miejscach reprezentacyjnych, zwłaszcza na tle doskonale utrzymanych trawników.