Miesiąc: październik 2016

W dniach 23-25 września b.r. w Arboretum w Bolestraszycach odbyło się walne zgromadzenie Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego połączone z międzynarodową konferencją naukową „Drzewa, parki i ogrody – dziedzictwo kultury i natury Małopolski Wschodniej”. Przy okazji walnego i konferencji zorganizowano też bardzo ciekawą sesję terenową we Lwowie.

Podczas walnego uhonorowano dr. Szczepana Marczyńskiemu, przyznając mu członkostwo honorowe Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego. Powołano także Sekcję Róż i przyjęto regulamin jej działania. Na walnym było wielu członków ZSzP, którzy aktywnie działają także w strukturach PTD. Uczestnicy zjazdu zwiedzili Arboretum w Bolestraszycach, a podczas sesji terenowej ogród botaniczny we Lwowie i przepiękny Cmentarz Łyczakowski – najstarszą nekropolię Lwowa wraz z Cmentarzem Obrońców Lwowa, potocznie zwanym Cmentarzem Orląt Lwowskich. Walne i konferencja zgromadziła 180 z ponad 500 członków Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego.

 

Wyłączne prawa do odmian roślin to jedne z najnowszych praw szeroko rozumianej własności intelektualnej. Nowe odmiany roślin, pod warunkiem, że spełniają przewidziane prawem wymogi, można skutecznie chronić, uzyskując na ich materiał siewny określony ustawą monopol. Nabycie praw wyłącznych do odmiany pozwala hodowcy czerpać wielorakie korzyści, a ponadto bronić się przed naruszeniami ze strony rynkowych konkurentów.

Podstawę prawną regulacji dotyczących ochrony odmian w polskim systemie prawnym stanowi ustawa z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin (Dz. U. z 2015 r. poz. 1830). Zgodnie z jej zapisami organem właściwym do przyjmowanie i procedowanie wniosków o przyznanie wyłącznego prawa hodowcy jest Centralny Ośrodek Badań Odmian Roślin Uprawnych (COBORU) w Słupi Wielkiej (woj. wielkopolskie). Postępowanie w tym przedmiocie ma charakter administracyjny, co oznacza, ¿e prawo wyłączne nadawane jest w drodze decyzji właściwego organu. Średni czas konieczny do jego uzyskania to obecnie około dwóch lat.

Nowe odmiany roślin mogą być także chronione na terytorium całej Unii Europejskiej poprzez uzyskanie wspólnotowego prawa wyłącznego do odmiany. Podstawową regulacją prawną w tym zakresie jest rozporządzenie z dnia 27 lipca 1994 r. w sprawie wspólnotowego systemu ochrony odmian roślin (Dz. U. L 227 z 01.09.1994 r., z późn. zm.). Wspólnotowy (unijny) Urząd ds. Ochrony Odmian Roślin (Community Plan Variety Office – CPVO) znajduje się w Angers (Francja) i przyznaje jedno prawo wyłączne do danej odmiany, które swoim zakresem obejmuje wszystkich dwadzieścia osiem krajów członkowskich Unii. Tym samym nie jest wówczas konieczne ubieganie się o ochronę na poziomie krajowym (w tym w COBORU).

Przedmiotem wyłącznego prawa hodowcy mogą być odmiany wszystkich botanicznych rodzajów i gatunków oraz mieszańce pomiędzy rodzajami i gatunkami. Przy czym przez odmianę rozumie się zbiorowości roślin jednej botanicznej jednostki systematycznej najniższego znanego stopnia, którą niezależnie od tego czy w pełni odpowiada warunkom przyznania prawa wyłącznego, można: określić na podstawie przejawianych właściwości wynikających z określonego genotypu lub kombinacji genotypów, odróżnić od każdej innej zbiorowości roślin na podstawie przejawiania co najmniej jednej wspomnianej właściwości oraz uznać za jednostkę systematyczną ze względu na jej właściwości rozmnażania się bez zmian. Tym samym ochronie podlegają rośliny sadownicze, rolnicze, warzywne oraz ozdobne. Zarówno COBORU jak i CPVO upubliczniają wykazy odmian, które zostały objęte ochroną, a tym samym wykorzystanie ich materiału siewnego przez podmioty trzecie wymaga zgody uprawnionego hodowcy lub właściciela prawa.

Objęte ochroną gwarantowaną przez wyłączne prawo mogą być jedynie odmiany, które są nowe. Ponadto muszą się one charakteryzować odrębnością, wyrównaniem i trwałością, a nadana im nazwa musi spełniać warunki określone przez właściwe przepisy prawa. Warto przy tym wspomnieć, że w toku procedowania wniosku o przyznanie prawa poszczególne Urzędy przeprowadzają badanie techniczne odmiany, określane mianem badania OWT, które mają wykazać, iż spełnia ona powyższe kryteria. W przypadku zaistnienia w toku badania wątpliwości co do którejkolwiek z wyżej wymienionych przesłanek niezbędnych do przyznania prawa, zgłaszający może zapoznać się z wynikami badania technicznego i przedstawić swoje stanowisko w tym zakresie.

Wyłączne prawo obejmuje: 1) wytwarzanie lub rozmnażanie, 2) przygotowanie do rozmnażania, 3) oferowanie do sprzedaży, 4) sprzeda¿ lub inne formy zbywania, 5) eksport, 6) import, 7) przechowywanie – materiału siewnego odmiany chronionej. Oznacza to, że w wyżej wymienionym zakresie hodowca uzyskuje monopol rynkowy, a każde jego nieuprawnione naruszenie może się wiązać dla innych podmiotów konsekwencjami dochodzonymi na drodze procesu cywilnego lub karnego. Wyłączne prawo trwa odpowiednio 25 lub 30 lat (w zależności od odmiany), niemniej jednak wymagane jest jego coroczne odnawianie. W przeciwnym przypadku prawo wygasa, a ponowna próba jego uzyskania jest niemożliwa z uwagi na utratę cechy nowości przez daną odmianę.

Trzeba również pamiętać, że samo uzyskanie prawa wyłącznego do odmiany nie oznacza, iż może być ona swobodnie wprowadzana do obrotu. Należy zatem, niezależnie od uzyskania ochrony swojej własności intelektualnej, zadbać o jej komercjalizację. W tym celu niezbędne jest złożenie wniosku o wpis odmiany do krajowego rejestru (w przypadku gdy odmiana ma być wprowadzana do obrotu na terytorium Polski) lub do katalogu wspólnotowego (jeżeli będzie ona komercjalizowana także na terytorium innych państw członkowskich UE). Procedurę w tym zakresie szczegółowo określa ustawa z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie (Dz.U. 2012, poz. 1512 z późn. zm.).

Niewątpliwie – co wynika z aktualnych statystyk – liczba przyznanych praw wyłącznych do nowych odmian roślin systematycznie rośnie. Oznacza to nie tylko wzrost świadomości wśród hodowców, którzy coraz częściej decydują się chronić swoją własność intelektualną przed naruszeniami ze strony innych uczestników rynku, ale przede wszystkim zmianę postrzegania praw wyłącznych od nowych odmian jako istotnych aktywów przedsiębiorstw wzmacniających ich konkurencyjną pozycję w obrocie gospodarczym. Warto o tym pamiętać przy budowaniu strategii rozwoju własnej działalności.

 

W dniu 19 października b.r. w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego przy  Al. Ujazdowskich 4 odbędzie się uroczystość upamiętniająca 25 rocznicę powołania do życia Europejskiego Stowarzyszenia Szkółkarskiego – European Nurserystock Association (ENA) oraz Związku Szkółkarzy Polskich (ZSzP). Tego dnia, jednocześnie we wszystkich 19 krajach mających swoich przedstawicieli w ENA, zostaną posadzone pamiątkowe drzewa.

W Warszawie zostanie posadzona wyjątkowo wartościowa, kolumnowa, polska odmiana dębu ‘Monument’. Uroczystości sadzenia dokonają Michał Olszewski, wiceprezydent m.st. Warszawy, dr Hanna Werblan-Jakubiec, dyrektor Ogrodu Botanicznego UW oraz Wojciech Wróblewski, prezes zarządu Związku Szkółkarzy Polskich.

Europejskie Stowarzyszenie Szkółkarskie jest międzynarodową organizacją reprezentującą interesy producentów materiału szkółkarskiego z 19 krajów europejskich. ENA została powołana w 1991 r. w celu nawiązywania i zacieśniania relacji ekonomicznych, społecznych i kulturalnych na poziomie międzynarodowym. Członkami ENA są reprezentanci krajowych lub regionalnych stowarzyszeń branżowych. ENA reprezentuje ponad 17 tys. europejskich szkółkarzy prowadzących uprawy na ponad 100 tys. ha, zatrudniających ponad 100 tys. pracowników. Ponad 80% obrotu roślinami w obrębie Unii Europejskiej odbywa się w krajach członkowskich ENA. Obecnie ENA skupia przedstawicieli organizacji szkółkarskich z 19 krajów: Belgii, Bułgarii, Danii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Niemiec, Norwegii, Polski, Portugalii, Serbii, Szwajcarii, Szwecji, Węgier, Wielkiej Brytanii, Włoch.

 

W dniu 21 września 2016 r. w siedzibie GIORIN w Warszawie odbyło się spotkanie konsultacyjne członków ZSzP z Głównym Inspektorem Państwowej Inspekcji Roślin i Nasiennictwa p. Andrzejem Chodkowskim. Spotkanie było poświęcone omówieniu działań dotyczących eksportu materiału szkółkarskiego do Rosji i na Białoruś i zostało zorganizowane z inicjatywy ZSzP. Tematem spotkania było przede wszystkim uzyskanie informacji, jakie działania planuje podjąć Główny Inspektor w sytuacji utraty atestacji i możliwości eksportu materiału szkółkarskiego przez część gospodarstw.

W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele zarówno tych szkółek, które nie uzyskały atestacji, jak i tych które nigdy nie miały atestacji, a chciałyby ją uzyskać, oraz przedstawiciele zarządu i biura ZSzP. Delegacja ZSzP liczyła 8 osób, a w jej skład weszli: Emil Homa, Małgorzata Kryt, Marek Łapiński, Katarzyna Łazucka-Cegłowska (zarząd ZSzP), Emilia Ulińska, Adam Ważyński (zarząd ZSzP), Zbyszek Wybicki i Grzegorz Falkowski (biuro ZSzP). Ze strony Głównego Inspektoratu, oprócz Andrzeja Chodkowskiego w spotkaniu wzięły udział Agnieszka Sahajdak – dyrektor Biura Nadzoru Fitosanitarnego i Współpracy Międzynarodowej oraz Sylwia Jurkiewiecz – starszy specjalista.

Wyniki atestacji
Sylwia Jurkiewicz poinformowała, że GIORIN otrzymał informację z Rosselhoznadzoru dot. wyników przeprowadzonej w lipcu reatestacji wraz z listą 15 szkółek, które utrzymały możliwość eksportu materiału szkółkarskiego do Federacji Rosyjskiej (patrz ramka). Zarzuty wobec firm, które nie utrzymały atestacji, dotyczyły braku wymiany handlowej z Federacją Rosyjską. Stwierdzono, że 22 z 37 kontrolowanych firm nie pozostawało w stosunkach handlowych z Federacją Rosyjską. Innym zarzutem było stwierdzenie, że materiał pochodzący z innych krajów UE jest przemieszczany do Federacji Rosyjskiej, a ilość dostaw materiału szkółkarskiego na terytorium Federacji Rosyjskiej  nie jest proporcjonalna do  możliwości  polskich szkółek,  w których została przeprowadzona inspekcja. Natomiast w piśmie nie pojawiły się zarzuty dot. zdrowotności roślin. Strona rosyjska nie zarzuciła obecności w pobranych próbach organizmów kwarantannowych. Biorąc pod uwagę powyższe, GIORiN poprosił inspektoraty wojewódzkie o sprawdzenie, czy przedstawione przez stronę rosyjską zarzuty mają podstawę. W wyniku kontroli okazało się, że z 22 szkółek, które nie otrzymały atestacji, tylko 12 szkółek nie wysyłało materiału szkółkarskiego do Federacji Rosyjskiej.

Agnieszka Sahajdak wyjaśniła, że Inspekcja jest zobowiązana udzielić odpowiedzi stronie rosyjskiej na pismo dot. wyników reatestacji. Wg. oceny PIORIN nie stwierdzono nieprawidłowości wskazanych przez Rosjan. Można natomiast poruszyć kwestię dotyczącą notyfikacji, że na konto polskich firm był wysyłany eksport z innych krajów. Dyrektor Sahajdak zwróciła uwagę, że jeśli są wysyłane rośliny z danego kraju, a potem okazuje się, że pochodzą z innego, to jest to oszustwo. Można zwrócić się do innych krajów, aby zwracać baczna uwagę na tego typu praktyki, a w piśmie do służb rosyjskich wskazać, że z naszej strony zostaną podjęte działania zmierzające do ograniczenia procederu tego typu oszustw.

Eksport na Białoruś
Obecni na spotkaniu szkółkarze zwrócili uwagę, że problemem jest nie tylko utrudnienie eksportu roślin do Rosji, ale także na Białoruś i do Kazachstanu, zapytali o możliwość podjęcia rozmów dot. eksportu bezpośrednio z białoruskim fitonadzorem.

Sylwia Jurkiewicz poinformowała, że GIORIN wystosował odrębne pismo do białoruskiej służby fitosanitarnej, ale ponieważ od 1 lipca 2013  Białoruś stosuje jednolite zasady importu materiału szkółkarskiego z przepisami rosyjskimi, oraz adoptowała tą samą listę polskich firm uprawnionych do eksportu,  lista podmiotów uprawnionych do eksportu materiału szkółkarskiego na Białoruś została bardzo szybko zaktualizowana i ograniczona do 15 firm.

Agnieszka Sahajdak poinformowała, że były trzy powody wystąpienia PIORIN z pismem do strony białoruskiej w sprawie utrzymania starej listy:  informacje od szkółkarzy, że strona białoruska utrzyma listę; zatrzymanie i wycofanie przesyłki z jednej ze szkółek, która utraciła atestację; jasne określenie zasad eksportu. Niestety strona białoruska odpowiedziała negatywnie na prośbę o utrzymanie starej listy.

Główny inspektor poinformował, że w czerwcu b.r. było zaplanowane spotkanie z władzami białoruskiej służby fitosanitarnej, był już uzgodniony termin tego spotkania, ale w ostatniej chwili Białorusini odwołali wizytę z powodu pilnych konsultacji w Moskwie, a zaraz potem strona rosyjska wyznaczyła termin reatestacji. Pomimo odwołania spotkania Andrzej Chodkowski przychylił się do prośby szkółkarzy i zadeklarował podjęcie działań zmierzających do nawiązania rozmów ze stroną białoruską. Obiecał, że na przyszłotygodniowym spotkaniu EPPO, na którym spotykają się inspektorzy fitosanitarni z Europy, porozmawia z głównym inspektorem fitosanitarnym Białorusi, p. Piskunem. Inspektor zwrócił uwagę, że spór z Federacja Rosyjską można sformalizować - zgłosić do Komisji Europejskiej, do Komitetu Spraw Sanitarnych i Fitosanitarnych, ale analizowanie szczegółów dotyczących eksportu może w dalszej perspektywie okazać się niekorzystne.

Atestacja partii materiału
Agnieszka Sahajdak poruszyła też kwestię wypowiedzenia porozumienia, gdy Rosja została członkiem porozumienia o wolnym handlu (WTO). Pomimo, że formalnie wypowiedzenie nie przestało obowiązywać, służby fitosanitarne Federacji Rosyjskiej uważają, że porozumienie nie obowiązuje. Natomiast zwróciła uwagę na pojawienie się nowej procedury zainicjowanej przez stronę rosyjską – możliwość atestacja określonej partii materiału, która polega na tym, że kontrahent rosyjski umawia się z zagranicznym producentem na dostawę materiału szkółkarskiego, która jest kontrolowana w miejscu produkcji i następnie jest wydawana zgoda na jej eksport.

Następnie omawiano problem wymogu pochodzenia materiału szkółkarskiego z miejsc produkcji wolnych od organizmów kwarantannowych oraz ze stref wolnych od tych organizmów. O ile w przypadku miejsc produkcji wolnych od organizmów kwarantannowych są narzędzia prawne dające możliwość wydania odpowiedniego zaświadczenia (trzeba brać pod uwagę całą listę kwarantannową, zrobić monitoring potwierdzający, że ich nie ma, co jest kosztowne, ale możliwe), to w stosunku do stref wolnych – prawo polskie nie reguluje ich tworzenie.

Polsko-Rosyjska Współpraca
Obecni na spotkaniu szkółkarze zaproponowali, aby w komunikacji ze stroną rosyrosyjską zwrócić uwagę na dobre relacje ze szkółkarzami rosyjskimi. Pomyślna współpraca polskich i rosyjskich szkółkarzy trwa od wielu lat i jest przez obie strony bardzo ceniona. Polscy szkółkarze oferują rosyjskim kolegom nie tylko najwyższej jakości materiał szkółkarski, dobrze przystosowany do warunków klimatycznych Rosji, ale też zawsze chętnie dzielą się swoją wiedzą na temat zakładania i prowadzenia szkółek. Polscy eksperci kilkukrotnie brali udział w seminariach i konferencjach organizowanych przez Stowarzyszenie Rosyjskich Szkółkarz, prowadząc prelekcje i wykłady. Przez kilka lat wydawane były katalogi roślin w języku rosyjskim. Ponadto polscy szkółkarze biorą udział w wystawach i festiwalach ogrodniczych organizowanych w Moskwie i niemal co roku otrzymują medale i wyróżnienia za organizację stoiska. Z kolei rosyjscy szkółkarze bardzo chętnie odwiedzają organizowaną corocznie w Warszawie wystawę szkółkarską „Zieleń to Życie”, przy okazji której odbywa się szereg konferencji, seminariów i pokazów. Corocznie na wystawę są zapraszani przedstawiciele rosyjskiej prasy ogrodniczej. W 2012 roku na zorganizowaną przez Związek Szkółkarzy Polskich międzynarodową konferencję szkółkarską przyjechała grupa 50 rosyjskich szkółkarzy, którzy odwiedzili także polskie szkółki. W 2014 roku Związek Szkółkarzy Polskich zorganizował wyjazd studyjny polskich szkółkarzy do szkółek rosyjskich. Rosyjskie szkółkarstwo rozwija się, powstają nowe firmy, nadal jednak obserwowana jest istotna potrzeba współpracy nie tylko w zakresie know-how, ale też dostarczania materiału szkółkarskiego na potrzeby produkcyjne.

---

Informacja ze strony internetowej Rosselhoznadzor z dn. 17 sierpnia 2016 r.

Dotyczy: Utworzenia nowego wykazu atestowanych polskich szkółek, zainteresowanych dostawami do Rosji materiału szkółkarskiego

Na podstawie wspólnej analizy, przeprowadzonej w okresie 11-24 lipca 2016r. szkółek, zainteresowanych dostawami do Rosji materiału szkółkarskiego Federalna Służba Do Spraw Kontroli Weterynaryjnej i Fitosanitarnej (Rosselhoznadzor) informuje, że wyniki analizy materiału szkółkarskiego, dostarczonego przez polską stronę potwierdziły wcześniejsze wątpliwości Rosselhoznadzoru dotyczące pochodzenia materiału szkółkarskiego. Ilość dostaw materiału szkółkarskiego na terytorium Federacji Rosyjskiej nie jest proporcjonalna do możliwości polskich szkółek, w których została przeprowadzona inspekcja.

Oprócz tego, w wyniku przeprowadzonej inspekcji okazało się, że spośród 37 odwiedzonych szkółek 22 z nich nie były i nie pozostają w stosunkach handlowych z Federacją Rosyjską. Biorąc pod uwagę swobodne przemieszczanie się materiału szkółkarskiego na terenie krajów-członków Unii Europejskiej i w celu wyeliminowania sytuacji, gdzie pod szyldem atestowanego materiału szkółkarskiego będą się odbywały dostawy z drugich krajów UE, a także w celu zachowania bezpieczeństwa fitosanitarnego, na podstawie punktu 1 artykułu VII Międzynarodowej Konwencji ds. Kwarantanny i Ochrony Roślin (Rzym, 1951, aktualizacja 1997) uważamy za możliwe wydać pozwolenie na wwóz materiału szkółkarskiego 15 polskim szkółkom. 

Dotychczasowy wykaz polskich szkółek traci ważność. 

Tekst przetłumaczony przez tłumacza ze strony: http://www.fsvps.ru/fsvps/news/18058.html