Miesiąc: styczeń 2011

Platanus ×hispanica

Piękne, monumentalne drzewo o rozłożystej koronie, niezwykle oryginalnej, cętkowanej korze oraz interesujących owocach to cechy platanu klonolistnego. W Europie Zachodniej gatunek często sadzony jako drzewo przyuliczne, odporne na zanieczyszczenia powietrza i łatwo poddające się formowaniu. W  Polsce ciągle niedoceniany, ale zasługujący na szerokie rozpowszechnienie.

Platanus hispanica jest najprawdopodobniej mieszańcem platanu zachodniego, pochodzącego z Ameryki Północnej, z platanem wschodnim, naturalnie porastającym Europę południowo-wschodnią. Najstarsze wzmianki dotyczące gatunku pochodzą z Francji i są datowane na XVII wiek. Platan klonolistny dorasta do 30 metrów wysokości, tworzy szerokie, malowiczo rozłożyste korony. Pień zwykle niski, niejednokrotnie już od ziemi rozgałęziający się na kilka silnych konarów. Szczególną uwagę zwraca szarawa, gładka kora pokrywająca pień i gałęzie, która łuszcząc się cienkimi, nieregularnymi płatami, odsłania zielone, żółtawe lub kremowe, wewnętrzne, młodsze warstwy. Duże, dłoniaste liście osiągają średnicę 25 centymetrów, przypominają liście klonu pospolitego. Na wierzchu są zielone, skórzaste, lśniące, od spodu zaś matowe, pokryte szarawym kutnerem. Blaszki liściowe osadzone są na 5-10 centymetrowych ogonkach liściowych. Jesienią liście brązowieją i opadają. Kwiaty niepozorne, pozbawione płatków, rozdzielnopłciowe, pojawiają się na szczycie krótkopędów w maju. Owocami są drobne, zielone orzeszki zebrane w kuliste owocostany zawieszone po 3-4 na długich szypułach. Dojrzałe owocostany brązowieją i przypominają pluszowe kulki wielkości orzecha włoskiego, interesujące i dekoracyjne. Owoce pozostają na drzewach do końca zimy, po czym rozpadają się uwalniając nasiona.

Platan klonolistny wymaga stanowisk ciepłych i nasłonecznionych. Najlepiej rośnie na glebach wilgotnych, zasobnych w składniki pokarmowe, świeżych i głębokich. Młode rośliny mogą niekiedy ucierpieć podczas surowych zim, starsze egzemplarze są w pełni mrozoodporne. Platany doskonale nadają się do sadzenia w miastach. Wykazują dużą odporność na suche powietrze miejskie oraz zanieczyszczenia atmosfery. Doskonale regenerują cięcie i łatwo przyjmują się po przesadzeniu.
Platan klonolistny jest jednym z najlepszych gatunków drzew alejowych służących obsadzaniu szerokich ulic, bulwarów, promenad, dużych placów i skwerów. Swobodnie rosnące egzemplarze osiągają imponujące rozmiary, przyciągają uwagę błyszczącymi liśćmi, ciekawymi owocostanami oraz oryginalną korą. Dodają wytworności oraz splendoru stylowym rezydencjom, pałacom,  kościołom. Odpowiednie cięcia pozwala uzyskać niezwykłe formy kandelabrowe lub wielopienne, dopasowane do otaczającej przestrzeni. W rozległych założeniach parkowych platany służą wytyczaniu malowniczych osi widokowych oraz tworzeniu lokalnych dominant krajobrazu. Wyjątkowo malowniczo prezentują się nad brzegami dużych zbiorników wodnych.

Do rodzaju leszczyna należy około 15 gatunków krzewów, rzadziej drzew, występujących w Eurazji i Ameryce Północnej. W Polsce na stanowiskach naturalnych rośnie leszczyna pospolita. Jej odmiana ‘Contorta’ cieszy się dużym zainteresowaniem miłośników niezwykłych krzewów ozdobnych oraz florystów. Wyjątkowe walory dekoracyjne odmiana zawdzięcza silnie pogiętym pędom, które w pełnej krasie ujawniają się w okresie bezlistnym.

Corylus avellana ‘Contorta’ została znaleziona w hrabstwie Gloucester w Wielkiej Brytanii około 1863 roku. Odmiana charakteryzuje się pogiętymi w różne strony lub spiralnie skręconymi pędami. Pędy rosną we wszystkich kierunkach, część z nich zwiesza się. Roślina osiąga 3-4 mety wysokości, tworzy gęste krzewy. Liście są pęcherzaste, pomarszczone, poskręcane i pozwijane, na spodzie pokryte miękkimi włoskami, zielone. Krzewy najpiękniej prezentują się w okresie bezlistnym, a szczególnie ciekawie wyglądają w czasie kwitnienia. Kwiaty pojawiają się przed rozwojem liści, w lutym – marcu. Kwiaty żeńskie są niepozorne, ukryte w pączkach, w czasie kwitnienia wychylają na zewnątrz jedynie czerwone znamiona słupków. Kwiaty męskie są zebrane w długie kotki zwisające ze szczytów bocznych gałązek. Pylące na żółto kotki w połączeniu z pogiętymi pędami tworzą efektowną kompozycję. Po zapyleniu i zapłodnieniu dochodzi do zawiązywania nielicznych owoców. Owocem jest jadalny, dobrze wszystkim znany orzech, otoczony postrzępionymi listkami okrywy owocowej. Orzechy dojrzewają we wrześniu-październiku, jednak odmianę uprawia się przede wszystkim ze względów na walory dekoracyjne.

Leszczyna pospolita toleruje przeważającą większość gleb uprawnych, najlepiej jednak rośnie na glebach zawierających wapń, żyznych i umiarkowanie wilgotnych, najgorzej zaś na jałowych, suchych lub podmokłych. Leszczyna jest gatunkiem mało wymagającym w stosunku do światła, jednak sadzona w miejscach słonecznych lub tylko częściowo ocienionych kwitnie intensywniej i lepiej owocuje. Odmiana ‘Contorta’ cechuje się dobrą mrozoodpornością, jednak w bardzo surowe zimy mogą przemarzać wykształcone na jesieni kotki. Zabiegi pielęgnacyjne ograniczają się do wycinania odrostów wyrastających z podkładki oraz interwencyjnych zabiegów ochronnych w razie pojawienia się szkodników (najczęściej mszyc i przędziorków).

Corylus avellana ‘Contorta’ najefektowniej prezentuje się sadzona pojedynczo w eksponowanych miejscach. Ten elegancki krzew ogrodowy przyciąga uwagę szczególnie w okresie kwitnienia, stając się zwiastunem przedwiośnia. Egzemplarze zaszczepione wysoko na podkładce mogą być uprawiane w formie małych drzewek. Pędy stosuje się do rozmaitych kompozycji kwiatowych.