Miesiąc: sierpień 2018

Hibiscus syriacus 'Red Heart'
ketmia syryjska 'Red Heart'

Ketmia syryjska, zwana także ślazowcem syryjskim, poślubnikiem syryjskim lub różą Szaronu to jedyny krzewiasty gatunek ketmii, który nadaje się do uprawy w Polsce. Swoją urodą nie ustępuje innym, bardziej egzotycznym gatunkom spotykanym w krajach strefy subtropikalnej i tropikalnej.

Ketmia syryjska wbrew swojej nazwie nie pochodzi z Syrii, lecz ze wschodu Azji, z terenów Chin i Tajwanu, i tam cieszy się bardzo dużą popularnością. Niebiański kwiat, jak nazywają go mieszkańcy Korei Południowej, symbolizuje trwałość narodu, znajduje się w godle tego państwa oraz pojawia w słowach hymnu narodowego. Krzewy ketmii syryjskiej są bardzo cenione także w Japonii. Jej kwiaty wykorzystuje się do dekoracji podczas ceremonii parzenia herbaty.

Polskie szkółki oferują wiele odmian ketmii syryjskiej, które różnią się przede wszystkim barwą kwiatów. Wartą polecenia jest odmiana 'Red Heart' tworząca duże białe kwiaty z atrakcyjnym, czerwonym oczkiem w środku. Jest to krzew o jajowatym pokroju i wzniesionych pędach. W naszych warunkach klimatycznych dorasta do około 2 m wysokości. Trójklapowe, romboidalne liście są zwykle jasnozielone i nieduże, mają od 5 do 10 cm długości. W sierpniu z kątów liści wyrastają pojedyncze białe kwiaty zbudowane z pięciu płatków. Czerwono wybarwione nasady płatków zrastają się tworząc promieniste oczko otaczające zlokalizowany centralnie prętosłup (słupek z przyrośniętymi do niego pręcikami). Po rozwinięciu kwiaty mają do 11 cm średnicy. Krzewy kwitną długo i obficie, aż do pierwszych przymrozków.

Ketmia syryjska najlepiej rośnie na glebach żyznych, przepuszczalnych, umiarkowanie wilgotnych, o lekko kwaśnym odczynie, na stanowiskach słonecznych lub lekko ocienionych. Krzew jest wrażliwy na suszę, zwłaszcza w okresie zawiązywania pąków kwiatowych i kwitnienia, ale nie lubią też zbyt mokrego podłoża. Ponieważ gatunek nie jest w pełni mrozoodporny rośliny należy sadzić w miejscach ciepłych i osłoniętych od wiatru, zwłaszcza zimą. Przed nadejściem mrozu, szczególnie w pierwszych latach uprawy, podstawy krzewów warto obsypać przekompostowaną korą sosnową (podobnie, jak zabezpiecza się krzewy róż czy budlei) a pędy owinąć agrowłókniną, słomą lub osłonić stroiszem. Wiosną zabezpieczenia należy usunąć. Ponieważ krzewy późno zaczynają wegetację z cięciem warto poczekać, aż będzie wiadomo, czy gałązki przemarzły, w jakim stopniu oraz jak silne cięcie będzie potrzebne. Na szczęście częściowe uszkodzenia mrozowe nie pozbawią krzewów kwitnienia, bo pąki kwiatowe zawiązują się na młodych pędach. W Polsce północno-wschodniej i wszędzie tam, gdzie klimat jest ostry, rośliny można uprawiać w pojemnikach ustawianych eksponowanych miejscach w ogrodach, na balkonach i tarasach, a na zimę chowanych do nieogrzewanych pomieszczeń. Problemu z uprawą ketmii syryjskiej nie mają mieszkańcy Dolnego Śląska i okolic Szczecina, tam ketmie dożywają sędziwych lat i osiągają największe rozmiary.

Cornus mas 'Variegata'
dereń jadalny 'Variegata'

Dereń jadalny, zwany także dereniem właściwym, jest niewielkich rozmiarów drzewem liściastym, pochodzącym z południowo-wschodniej Europy, Kaukazu i zachodniej Azji. Jego bardzo wcześnie rozwijające się kwiaty zwiastują przedwiośnie, a dojrzewające owoce zachęcają do robienia jednej z najsmaczniejszych nalewek – dereniówki.

Dereń jadalny 'Variegata' to jedna z najstarszych odmian tego gatunku, uprawiana w Europie jako roślina ozdobna i użytkowa już prawie od 200 lat. Początkowo rośnie jak krzew, ale po latach dorasta do 4-5 m wysokości, tworząc pień i koronę. Wzniesione, młode pędy derenia jadalnego pokrywa zielona korą, czerwieniejąca od strony nasłonecznionej. Na starszych gałęziach i pniu kora łuszczy się szarymi płatkami. W okresie bezlistnym na pędach można łatwo rozróżnić pąki wegetatywne i generatywne. Pąki liściowe są cienkie, wydłużone i lekko odstające od gałązek, natomiast pąki kwiatowe są kuliste, osadzone na krótkich trzoneczkach. Okrywające je łuski po rozchyleniu pełnią rolę podsadek kwiatostanowych. Żółte, drobne kwiaty rozwijają się bardzo wcześnie, na kilka tygodni przed pojawieniem się liści. Rośliny przeważnie kwitną od marca do kwietnia, ale przy krótkiej, łagodnej zimie potrafią zakwitnąć nawet pod koniec lutego. Kwiaty są  zebrane w główkowate kwiatostany o średnicy około 2 cm, pachną intensywnie, aczkolwiek wiele osób uznaje ten zapach za mało przyjemny. Kwiaty zaopatrzone są w duży dysk miodnikowy wydzielający nektar, dlatego w okresie kwitnienia rośliny są chętnie odwiedzane przez pszczoły i inne owady poszukujące pierwszego, wiosennego pokarmu. To co wyróżnia odmianę ‘Variegata’ od innych odmian derenia jadalnego, to dwubarwne liście - w środku zielone, na brzegu otoczone szeroką, białą, nieregularną obwódką. W kształcie liście są jajowato-eliptyczny, na końcach zaostrzone, o gładkich brzegach, z kilkoma parami łukowatych nerwów bocznych, zaopatrzone w krótkie ogonki liściowe. Owoce dojrzewają w sierpniu i wrześniu, przypominają małe, wydłużone śliwki o ciemnoczerwonej, błyszczącej skórce i wiśniowym, soczystym miąższu. Owoce mają od 1,5 do 2,5 cm długości, wewnątrz każdego z nich znajduje się bardzo twarda, podłużna pestka. Dojrzałe owoce można spożywać na świeżo, chociaż ich smak jest dosyć cierpki. Natomiast doskonale nadają się na przetwory, przede wszystkim zaś do wyrobu nalewek, konfitur, dżemów, galaretek i kompotów. Na przetwory najlepiej nadają się owoce w pełni dojrzałe, które same spadły z gałązek. W medycynie ludowej owoce derenia jadalnego stosowano jako środek przeciwko szkorbutowi.

Dereń jadalny jest rośliną łatwą w utrzymaniu, ale jego odmiany o barwnych liściach są wrażliwe na silne nasłonecznienie. W upalne, wiosenne lub letnie dni mogą być uszkadzane (przypalane), zwłaszcza gdy upałowi towarzyszy susza. Dlatego odmianę ‘Variegata’ warto sadzić na glebach stale umiarkowane wilgotnych, najlepiej wapiennych, na stanowiskach o wystawie wschodniej lub zachodniej, w miejscach lekko ocienionych w południe. Można je uprawiać także na stanowiskach nasłonecznionych, pod warunkiem, że gleba będzie stale wilgotna. Dereń jadalny można uprawiać także w formie żywopłotu. Co ciekawe, pomimo regularnego cięcia, rośliny nadal utrzymują zdolność kwitnienia i zawiązywania owoców, chociaż plonowanie takich krzewów będzie znacznie mniejsze. Jednak odmiana ‘Variegata’ najpiękniej prezentuje się sadzona w ogrodach pojedynczo i prowadzona w formie naturalnej. Rośliny pięknie eksponują swoje walory posadzone na tle drzew i krzewów o zielonym lub niebieskawym ulistnieniu oraz w kompozycjach z bylinami.

Dereń jadalny nadaje się do uprawy w zieleni miejskiej, zwłaszcza na terenach osiedli, gdzie wyjątkowo efektownie prezentuje się w okresie kwitnienia i owocowania. Pod koniec lutego i w marcu gałązki derenia można ścinać i podpędzać w wazonie – podobnie jak gałązki forsycji – a następnie wykorzystywać do dekoracji wnętrz.

Clematis mandschurica
powojnik mandżurski

Nie wszystkie powojniki to mistrzowie wspinaczki. Niektóre z nich swoje długie pędy ścielą po ziemi lub opierają o sąsiadujące rośliny i tylko udają, że są pnączami.

Na świecie występuje ponad 200 gatunków roślin zaliczanych do rodzaju Clematis, zaś liczbę uzyskanych odmian szacuje się na kilka tysięcy. W ogrodach europejskich zaczęto je sadzić już w XVI wieku, jednak prawdziwą popularność zyskały XIX i XX w, gdy w wyniku prac hodowlanych (rozpoczętych we Francji i Anglii) uzyskano szereg wartościowych odmian o barwnych kwiatach. Najpopularniejsze i najłatwiej dostępne w handlu są powojniki zaliczane do grupy odmian wielkokwiatowych. Jest jednak znacznie więcej grup powojników, a wśród nich bardzo wartościowe i łatwe w utrzymaniu powojniki bylinowe z Grupy Flammula-Recta, charakteryzujące się tworzeniem masy drobnych, pachnących kwiatów. Wiele z nich to tzw. pnącza prymitywne, bez aktywnej zdolności do wspinania, wykorzystujące sąsiednie rośliny do wspierania się o nie.

Do najwartościowszych w tej grupie należy powojnik mandżurski C. mandschurica, pochodzący z terenów Mongolii, południowo-wschodniej Rosji i północno-wschodnich Chin oraz Korei. Jest to bylina o wiotkich, pokładające się pędy osiągających do 1,5-2 m długości oraz niebieskawozielonych, pierzastozłożonych liściach. Ogonki liściowe są sztywne i nie wykazują zdolności do owijania się wokół napotkanych podpór, dlatego roślina sama się nie wspina. Od lipca do września cała roślina jest obsypana drobnymi, białymi kwiatami przypominającymi gwiazdki. Kwiaty mają do 2 cm średnicy, są zbudowane z 4 długich, lancetowatych działek otaczających liczne, kremowoseledynowe pręciki. Kwiaty wydzielają przyjemny zapach, zwłaszcza, jeśli rośliny rosną na stanowiskach słonecznych. Powojnik mandżurski charakteryzuje się silnym wzrostem, szybko tworzy masę bujnych i zdrowych pędów i liści, jest przy tym rośliną łatwą w uprawie i bardzo odporną na mróz. Na zimę zamiera, dlatego wiosną suchą część nadziemną należy obciąć, aby zrobić miejsce wyrastającym z ziemi młodym pędom. Ponieważ powojnik mandżurski nie wykazuje zdolności do wspinania, wymaga sadzenia przy podporach, o które będzie mógł wspierać swoje długie pędy lub do których będzie można je przywiązać. Szeroki wybór oferowanych na rynku podpór (metalowych, drewnianych, bambusowych czy zrobionych z wikliny) pozwala pięknie wyeksponować roślinę na rabatach. Ze względu na przyjemny zapach powojnik ten warto sadzić w pobliżu miejsc wypoczynku: ławek, altan, tarasów lub pod oknami sypialni.

Roślina nie ma specjalnych wymagań glebowych. Doskonale czuje się na większości przeciętnych, umiarkowanie wilgotnych gleb ogrodowych o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego. Preferuje stanowiska słoneczne, ale może też rosnąć w półcieniu, na wystawie wschodniej lub zachodniej. Doskonale nadaje się do sadzenia między krzewami lub pnączami o ciemnych liściach lub kwiatach, rozświetlając kompozycje i dodając im lekkości.

Cornus alternifolia
dereń skrętolistny

Interesujące, piętrowe ułożenie pędów i skrętoległe ulistnienie to cechy charakterystyczne dwóch mało znanych, drzewiastych gatunków dereni: derenia pagodowego oraz derenia skrętolistnego. Pierwszy z nich pochodzi z Azji, ale niestety nie jest w pełni odporny na mróz i rośnie tylko w najcieplejszych rejonach Polski. Za to drugi gatunek, pochodzący z Ameryki Północnej, jest całkowicie mrozoodporny i doskonale nadaje się do sadzenia na terenie całego kraju.

Dereń skrętolistny to wysoki krzew lub małe drzewo dorastające do 8-9 m wysokości. Roślina tworzy pęd przewodni od którego w regularnych piętrach wyrastają poziomo rozpostarte gałęzie boczne. Liście ma szerokoeliptyczne, ciemnozielone, od spodu sinawe, jesienią atrakcyjnie przebarwiają się na czerwono. Kremowe drobne kwiaty są zebrane we wzniesione luźne baldachogrona ułożone obficie wzdłuż gałązek. Kwiaty rozwijają się w maju lub na początku czerwca, w czasie kwitnienia wabią niezliczone owady poszukujące nektaru i pyłku. Z zapylonych kwiatów rozwijają się niewielkie, kuliste owoce średnicy 5-8 mm, po dojrzeniu niebieskoczarne i błyszczące, osadzone na szkarłatnoczerwonych, dekoracyjnych szypułkach. Owoce te dosyć szybko znikają z drzewek, bo są chętnie zjadane przez ptaki.

Dereń skrętolistny w naturze rośnie w wilgotnych lasach, często nad brzegami rzek i jezior, stąd lubi gleby wilgotne, ale przepuszczalne, o kwaśnym odczynie, stanowiska słoneczne lub półcieniste. Starsze egzemplarze dosyć dobrze znoszą suszę. Rośliny są w pełni odporne na mróz, nie wymagają okrywania. Gatunek ten idealnie nadaje się do uprawy początkującym ogrodnikom, jest zdrowy, nie ma szkodników i nie wymaga żadnych zabiegów pielęgnacyjnych.

Drzewa derenia skrętolistnego najpiękniej prezentują swoją egzotyczną, pagodową koronę sadzone pojedynczo w miejscach eksponowanych, np. na trawniku lub w kompozycjach z niskimi krzewami czy bylinami, zdobią ogród przez cały rok. Zimą pięknie wyglądają przyprószone śniegiem.

Rosa BONICA 82
róża BONICA 82

To róża o wszechstronnym zastosowaniu, atrakcyjnym kwitnieniu i przede wszystkim niekłopotliwa w uprawie. Pomimo, że została wyhodowana niemal 40 lat temu, ciągle jest uznawana za jedną z najlepszych, obficie kwitnących odmian o różowych kwiatach. Łączy w sobie cechy róży niemal idealnej, z uprawą której poradzą sobie nawet początkujący ogrodnicy. Co więcej, jest świetną rośliną na prezent, i to nawet dla osób, które nie mają ogrodu, bo możną ją uprawiać w pojemnikach na słonecznych balkonach i tarasach!

Róża BONICA 82 została wyhodowana we Francji w słynnej szkółce Meillanda. Uzyskano ją w wyniku krzyżowania najprawdopodobniej mieszańca Rosa sempervirens x Rosa 'Mille Marthe Carron' z Rosa 'Picasso'. Krzew dorasta do 60-80 cm wysokości, tworzy sztywne i grube pędy wyraźnie, ale niezbyt mocno rozchylone na boki, pokryte ostrymi kolcami. Liście są drobne, ciemnozielone, lekko błyszczące. Jasnoróżowe kwiaty mają do 7 cm średnicy, są pełne, wyglądem przypominają filiżankę. Kwiaty są zebrane w szczytowych, dużych kwiatostanach liczących do 30 kwiatów. Kwiaty wydzielają lekki, przyjemny zapach, nadają się do cięcia i wstawiania do wazonów lub tworzenia bukietów. Krzewy zaczynają kwitnienie w połowie czerwca i właściwie kontynuują je aż do późnej jesieni. Po pierwszym, najobfitszym kwitnieniu warto obciąć przekwitłe kwiatostany, co przyspieszy tworzenie się nowych pąków kwiatowych. Później można je zostawić, bo roślina zawiązuje kuliste, ozdobne, pomarańczowe owoce, bardzo ładnie prezentujące się jesienią.

Odmiana BONICA 82 preferuje  gleby żyźniejsze, gliniaste, o ustabilizowanej wilgotności oraz pH zbliżonym do obojętnego. Stanowisko do uprawy powinno być słoneczne. Ponieważ najczęściej rozmnażana jest przez szczepienie (okulizację) dlatego czasami może wydawać odrosty, które należy usuwać (najlepiej jest je odrywać!). Ze szkodników na miejscach silnie nasłonecznionych czasami problemem mogą być przędziorki, które zwalcza się stosując preparaty przędziorkobójcze (akarycydy), oraz jak to u róż bywa – mszyce, które pojawiają się kilkukrotnie na roślinach w ciągu roku. Mszyce warto zwalczać preparatami owadobójczymi o szerszym spektrum działania, gdyż wówczas oprócz mszyc niszczymy inne gatunki szkodników, które czasami mogą także występować na różach. Odmiana jest odporna na mróz, ale w rejonach, gdzie zimy są ostre, krzewy warto zabezpieczyć przed przemarzaniem usypując u ich podstawy kopczyki z ziemi lub kory sosnowej. Wiosną należy usunąć zimowe okrycie, a pędy przyciąć na wysokości 15-20 cm.

Wigor i długie obfite kwitnienie sprawiają, że odmiana ta jest polecana do sadzenia na miejskich rabatach oraz w ogrodach przydomowych. Doskonale nadaje się do tworzenia grup jednorodnych (wówczas zalecana gęstość sadzenia wynosi  6-7 szt./m2) oraz niskich, swobodnych żywopłotów okalających kwietniki bądź wiodących wzdłuż chodników lub ścieżek. Roślina oferowana jest w szkółkach także w formie piennej.

Odmiana BONICA 82 została odznaczona wieloma nagrodami i wyróżnieniami, m.in.: Anerkannte Deutche Rose (ADR), Award of Garden Merit (AGM), All-America Rose Selection i Belfast Certificate of Merit.