Miesiąc: listopad 2018

Thuja plicata 'Zebrina Extra Gold'
Żywotnik olbrzymi 'Zebrina Extra Gold'

Żywotnik olbrzymi to malownicze drzewo pochodzące z Ameryki Północnej, występujące naturalnie w pasie zachodniego wybrzeża USA, od Kalifornii po Alaskę. Charakteryzuje się masywnym, grubym pniem, pokrytym czerwonobrązową korą oraz regularną, stożkowatą koroną. Gatunek ten osiąga największe rozmiary spośród żywotników. Pnie starych drzew mogą mieć kilkanaście metrów średnicy,
a najwyższe okazy dorastają do 60 m wysokości. Do tego dolne gałęzie często pokładają się na ziemi i zakorzeniają, czyniąc drzewa wyjątkowo spektakularnymi.

Oczywiście drzewa o tak wielkich rozmiarach nie cieszą się dużą popularnością wśród amatorów ogrodnictwa, dlatego szkółkarze wyhodowali liczne odmiany karłowe żywotnika olbrzymiego, nadające się do sadzenia na działkach, w ogrodach przydomowych i zieleni miejskiej. Jedną z ciekawszych tego typu odmian jest ‘Zebrina Extra Gold’.

Odmiana ta pochodzi od starej i dobrze znanej ogrodnikom odmiany ‘Zebrina’ (jest jej mutacją), została uzyskana i wprowadzona do handlu w latach 80 XX wieku. Jej zaletą jest wolne tempo wzrostu oraz bardzo wyrazista, złocista barwa wiosną. Drzewo tworzy prosty przewodnik z szeroko rozpostartymi na boki pędami. Pokrój rośliny jest stożkowaty, początkowo luźny, z wiekiem zagęszcza się. Gałązki są płaskie, ułożone luźno i swobodnie. Młode przyrosty są intensywnie żółte, złociste, latem żółtokremowe, starsze gałązki zielenieją,
a całe rośliny sprawiają wrażenie pstrych. Po 10 latach uprawy ‘Zebrina Extra Gold’ dorasta do 3 m wysokości. Z wiekiem korona drzewa zagęszcza się, a tempo wzrostu słabnie.

Żywotnik olbrzymi najlepiej rośnie w chłodnym, wilgotnym klimacie morskim, ale łatwo przystosowuje się do mniej sprzyjających warunków. Preferuje gleby żyzne, piaszczysto-gliniaste, umiarkowanie wilgotne, stanowiska słoneczne do lekko ocienionych. Starsze rośliny są w pełni mrozoodporne, młode mogą być uszkadzane przez silne mrozy, zwłaszcza jeśli rosną w miejscach narażonych na podmuchy wiatru zimą. Dlatego w pierwszych latach uprawy warto osłonić je na zimę stroiszem lub słomą. Odmiana jest zdrowa, wolna od szkodników i chorób. Może być cięta, prowadzona w formie żywopłotów lub szpalerów, ale najefektowniej prezentuje się sadzona pojedynczo lub w luźnych grupach, na tle trawnika lub innych roślin o ciemnym ulistnieniu. Jest to ciekawa i wartościowa odmiana zarówno do ogrodów prywatnych, zieleni osiedlowej i parkowej.

Cedrus deodara 'Karl Fuchs'
Cedr himalajski 'Karl Fuchs'

Cedry to wyjątkowo malownicze drzewa tworzące charakterystyczne, szerokie korony, w Europie uprawiane głównie w krajach śródziemnomorskich, ale też nierzadko sadzone jako drzewa parkowe i alejowe w Niemczech, we Francji i Wielkiej Brytanii. Rośliny te są wytrzymałe na suszę i dobrze rosną w warunkach miejskich. Zachwycają nie tylko pięknymi, zimotrwałymi igłami, ale też dużymi, jajowatymi szyszkami pojawiającymi się na szeroko rozpostartych gałęziach.

Obecnie botanicy wyróżniają tylko dwa gatunki cedrów, cedr libański (z dwoma podgatunkami – cedrem atlaskim oraz cedrem cypryjskim) oraz cedr himalajski. Wszystkie są bardzo atrakcyjnymi drzewami, ale niestety nie są w pełni odporne na mróz.
Wyjątkiem w tej grupie jest cedr himalajski ‘Karl Fuchs’ – odmiana o podwyższonej mrozoodporności, wyselekcjonowana przez
Güntera Horstmanna pod kątem zastosowania w krajach skandynawskich z nasion zebranych przez Karla Fuchsa w prowincji Paktia
w Afganistanie i nazwano na cześć niemieckiego dendrologa. Roślina ta nie tylko dobrze sprawdza się na zachodzie Polski, ale świetnie rośnie i zimuje także w centralnych rejonach kraju.

Cedr himalajski ‘Karl Fuchs’ to drzewo o stożkowym pokroju i niebieskawej koronie, dorastające po 15 latach uprawy do około 5 m wysokości. Tworzy prosty pień i szeroko rozpostarte gałęzie, których końce przewieszają się. Igły są krótkie, mają od 1,5 do 2,5 cm długości, są sztywne, zaostrzone, srebrzystoniebieskie, zimozielone. Na krótkopędach igły są zebrane w pęczki po 20-30, na długopędach są osadzone spiralnie. Cedry są roślinami jednopiennymi. Już w młodym wieku tworzą 6-8 cm długości szyszki męskie, produkujące pyłek, natomiast szyszki żeńskie zwykle tworzą się dopiero na starszych roślinach, są jajowate, mają do 13 cm długości
i do 9 cm szerokości. Szyszki żeńskie dojrzewają jesienią w drugim roku po kwitnieniu i rozsypują się na drzewach, podobnie jak u jodeł.

‘Karl Fuchs’ nie jest drzewem wymagającym w stosunku do podłoża. Dobrze rośnie na przeciętnych, przepuszczalnych glebach ogrodowych. Wymaga stanowisk słonecznych, osłoniętych zimą od wiatru. Ze względu na malowniczy pokrój i niskie ugałęzienie doskonale nadaje się do sadzenia w miejscach eksponowanych. Młode rośliny w pierwszych latach uprawy „na wszelki wypadek”
warto okryć na zimę stroiszem. Starsze egzemplarze dobrze zimują i nie wymagają zabezpieczania.

Pozostałe mrozoodporne i warte popularyzacji w Polce odmiany cedra himalajskiego (zaliczane do Grupy Paktia - od nazwy wspomnianej prowincji w Afganistanie, skąd pozyskano nasiona) to ‘Eisregen’, ‘Eiswinter’ i ‘Polar Winter’.

Hakonechloa macra 'Aureola'
Hakonechloa smukła 'Aureola'

Hakonechloa smukła to wolno rosnąca, leśna trawa naturalnie występująca w Japonii. Roślina ta tworzy piękne, równowąskie, kaskadowo zwieszające się liście osadzone na smukłych, cienkich źdźbłach, malowniczo falujące przy najlżejszych podmuchach wiatru. U gatunku liście są soczyście zielone, natomiast u odmian mogą być żółte, kremowe, zaróżowione lub wielobarwne. Dzięki niewielkim wymaganiom hakonechloa zyskuje na popularności i coraz częściej jest sadzona nie tylko w ogrodach prywatnych, ale także
w osiedlowej oraz publicznej zieleni.

Hakonechloa smukła ‘Aureola’ to odmiana o dwubarwnych, delikatnych liściach. Tworzy gęste, półkuliste kępy, nieco węższe i niższe, niż u gatunku, dorastające do 50 cm wysokości. Rozrasta się powoli, nie jest ekspansywna. Blaszki liściowe są długie i cienkie, zwężające się, na samych końcach niemal nitkowate. Liście mają od kilku do kilkunastu mm szerokości i 10-25 cm długości, są dwubarwne, w żółte i zielone podłużne paski, jesienią lekko różowieją. Kwiaty pojawiają się w sierpniu, są drobne, zebrane w luźne wiechy, słabo zauważalne, nie mają znaczenia ozdobnego. Zasychające jesienią liście warto pozostawić na zimę, będą zdobiły ogród,
a w chłodniejszych rejonach kraju będą stanowiły dodatkowe zabezpieczenie przed mrozem.

Hakonechloa smukła ‘Aureola’ jest trawą o przeciętnych wymaganiach, dobrze rośnie na większości umiarkowanie wilgotnych gleb ogrodowych. Preferuje podłoża zasobne w składniki pokarmowe, przepuszczalne, gliniasto-piaszczyste, ale całkiem dobrze radzi sobie też na glebach mniej żyznych. Jest tolerancyjna w stosunku do światła, najlepiej czuje się w półcieniu, ale może być sadzona zarówno
w miejscach cienistych, jak i w pełnym słońcu. Na miejscach silnie nasłonecznionych wymaga jednak bardziej wilgotnego (najlepiej stale wilgotnego) podłoża, w przeciwnym razie jasne fragmenty liści mogą być uszkadzane przez słońce podczas letnich upałów. Roślina dobrze zimuje, jedynie w chłodniejszych, północno-wschodnich rejonach Polski warto ją okryć późną jesienią suchymi liśćmi, słomą lub stroiszem.

Hakonechloa smukła jest trawą o bardzo szerokich możliwościach zastosowania. Ciekawie prezentuje się sadzona w towarzystwie bylin na rabatach i kwietnikach. Ładnie wygląda w grupach, zwłaszcza w większych kompozycjach monogatunkowych. Posadzona wzdłuż chodników, ścieżek lub na brzegach rabat jest bardzo oryginalną rośliną obwódkową. Może też pełnić funkcję byliny okrywowej. Przepięknie prezentuje się w ogrodach skalnych, nad oczkami wodnymi i w ogrodach japońskich. Nadaje się do sadzenia w donicach ustawianych na balkonach i tarasach, w kawiarnianych ogródkach oraz w pojemnikach w zieleni publicznej.

Picea abies 'Tompa'
Świerk pospolity 'Tompa'

Do uprawy karłowych świerków wystarczy niewielki ogródek, działka a nawet słoneczny balkon. Świerk pospolity ‘Tompa’ jest przykładem odmiany, która nawet po wielu latach uprawy zajmuje bardzo niewiele przestrzeni.

‘Tompa’ to karłowy krzew o stożkowatym pokroju, dorastający po 10 latach uprawy do 40 cm wysokości. Swoim pokrojem przypomina odmianę świerka białego ‘Conica’, ale w odróżnieniu od niej tworzy znacznie grubsze i wyraźnie wzniesione do góry gałązki. Jest też łatwiejszy w uprawie, bo znacznie rzadziej atakowany przez przędziorki. Jego pędy są krótkie, liczne, gęsto ułożone, zwieńczone brązowymi pąkami. Igły są krótkie, żywozielone, kłujące w dotyku. Roślina nie zawiązują szyszek, co sugeruje, że jest najprawdopodobniej czarcią miotłą. Odmiana pochodzi z holenderskiej szkółki L. Konijn & Co, została wprowadzona do
handlu w latach 80 XX wieku. Ciągle pozostaje w produkcji i jest dostępna w większości krajowych szkółek specjalizujących się
w uprawie roślin iglastych.

Świerk pospolity ‘Tompa’ ma niewielkie wymagania uprawowe. Najlepiej rośnie na glebach świeżych, przepuszczalnych, lekko kwaśnych, gliniasto-piaszczystych, stale umiarkowanie wilgotnych lecz nie podmokłych. Na glebach ubogich i szybko przesychających rośnie gorzej i może być atakowany przez przędziorki, co objawia się żółknięciem i opadaniem igieł. Po zauważeniu tego typu objawów rośliny trzeba opryskać  jednym ze środków poznaczonych do zwalczania przędziorków (tzw. akarycydów). Odmiana ‘Tompa’ jest całkowicie odporna na mróz i nie wymaga zabezpieczania na zimę, chyba że roślinę uprawiamy w pojemniku trzymanym na tarasie.
W tym przypadku późną jesienią donicę najlepiej postawić na płycie styropianu, a jej boki czymś zaizolować, np. owinąć jutową tkaniną,
w ten sposób ochronimy korzenie przed przemarznięciem. Świerki to rośliny światłolubne, trzeba je sadzić na stanowiskach słonecznych.

W ogrodzie karłowe świerki najpiękniej prezentują się na skalniakach, wrzosowiskach i rabatach w towarzystwie innych, wolno rosnących krzewów iglastych, np. płożących jałowców czy kosodrzewin oraz niskich traw, takich jak kostrzewy. Po wielu latach odmiana ‘Tompa’ tworzy szerokie, malownicze stożki, pięknie prezentujące się przez cały rok. Wiosną przyciąga uwagę soczystą zielenią młodych igieł, zimą może służyć jako oryginalna ogrodowa choinka.