Miesiąc: maj 2010

Lilak pospolity to gatunek europejski, porastający śródpolne zarośla i brzegi lasów na południowym wschodzie kontynentu. U nas jest ceniony ze względu na małe wymagania uprawowe, obfite kwitnienie oraz piękny zapach. Odmiana ‘Andenken an Ludwig Späth’ tworzy duże, rozrośnięte krzewy wysokości 3-4 metrów. Może być też prowadzona w formie małego drzewka. Liście są sercowate, zielone, błyszczące i nie przebarwiają się na jesieni. Krzewy zakwitają w maju. Pojedyncze, ciemnopurpurowe kwiaty zebrane są w obfite, szczytowe wiechy o długości do 30 cm. Ich charakterystyczną cechą jest piękny, silny zapach. Krzewy lub małe drzewka podczas kwitnienia wyglądają imponująco.

Wymagania lilaka pospolitego są niewielkie. Oczywiście najlepiej, gdy można mu zapewnić żyzną, wilgotną i przepuszczalną glebę o odczynie od obojętnego do lekko zasadowego, ale równie dobrze rośnie na gorszych glebach i znosi okresowe susze. Co więcej, zaobserwowano, że słoneczne i gorące lato sprzyja zawiązywaniu pąków kwiatowych na przyszły rok, natomiast przy chłodnej i wilgotnej pogodzie kwiatów jest zwykle mniej. Warto tu jednak pamiętać, że odmiany hodowlane mają większe potrzeby wodne niż gatunki. Stanowisko dla lilaka ‘Andenken an Ludwig Späth’ powinno być słoneczne do półcienistego. W pełnym cieniu rośliny słabo kwitną. Ze względu na płytki system korzeniowy nie powinno się spulchniać głęboko gleby w obrębie krzewów. Po kwitnieniu warto obcinać przekwitłe kwiatostany, gdyż mają one tendencję do bardzo długiego utrzymywania się na krzewie i z pewnością nie są ozdobą. Ponadto obcinanie owocostanów zapobiega zawiązywaniu się nasion, co również wpływa na lepsze kwitnienie w przyszłym roku. W celu zagęszczenia krzewów można je przycinać zaraz po kwitnieniu. Należy również pamiętać, aby regularnie usuwać pędy wyrastające z podkładki, jeśli oczywiście uprawiany okaz był zaszczepiony. Kupione w szkółce okazy warto posadzić nieco głębiej, poniżej miejsca szczepienia, tak by wytworzyły korzenie przybyszowe i się „usamodzielniły”. 

Historia hodowli lilaków liczy sobie kilkaset lat. Pierwsze z nich trafiły do Europy już w szesnastym wieku. Syringa vulgaris ‘Andenken an Ludwig Späth’ jest jedną z dawnych i niezawodnych odmian. Jej uprawę w Wielkiej Brytanii prowadzono już w 1883 roku, a 10 lat później zyskała uznanie i nagrodę FCC przyznawaną przez Królewskie Towarzystwo Ogrodnicze (RHS) jako roślina polecana, o dużej wartości dekoracyjnej i zasługująca na rozpowszechnienie. Oczywiście najwspanialsze walory krzewy prezentują w okresie kwitnienia. Doskonale sprawdzają się w parkach i ogrodach, a ze względu na niewielkie wymagania uprawowe bardzo dobrze radzą sobie w warunkach miejskich. Często zresztą można spotkać lilaki na starych osiedlach, gdzie mimo trudnych warunków, suszy, zacienienia rosną bujnie i obficie kwitną. Odmiana ‘Andenken an Ludwig Späth’ tworzy zwarte zarośla, stąd można ją wykorzystać do tworzenia szpaleru lub stosować jako osłonę miejsc niezbyt atrakcyjnych. W niewielkich ogródkach najlepiej prowadzić odmianę w formie drzewek, wówczas zajmuje mało miejsca i efektownie wygląda w czasie kwitnienia. Bardzo ciekawy efekt można uzyskać sadząc obok krzewów lilaków powojniki wielkokwiatowe. Pędy powojników są delikatne i w żaden sposób im nie szkodzą, natomiast pojawiające się od wczesnego lata do jesieni kwiaty sprawiają, że lilak staje się ponownie niezwykle atrakcyjny. W okresie zimy i wczesną wiosną w kwiaciarniach można kupić kwitnące gałązki lilaków, które były wcześniej pędzone w szklarniach. Jeśli ścięte z krzewów, kwitnące gałązki, stoją w wazonie i zbyt szybko więdną, należy lekko skrócić końcówki pędów u podstawy i zanurzyć je na chwilę w gorącej wodzie. Po tym zabiegu kwiaty powinny odzyskać turgor. 

fot. Magdalena Tomżyńska

Ze wszystkich miesięcy maj jest uważany przez wielu za najpiękniejszy w roku. Wtedy właśnie barwy młodych liści są niezwykle żywe, intensywne i niepowtarzalne. Wśród drzew można znaleźć taką roślinę, która wiosenny charakter zachowuje o wiele dłużej. Acer platanoides (klon zwyczajny) ‘Drummondii’ zawdzięcza swą urodę właśnie liściom. Odmiana charakteryzuje się gęstą, regularną koroną, dorasta do 12 metrów wysokości i 7 metrów szerokości. Najmłodsze, właśnie pojawiające się liście są różowe, później stają się jasnozielone. Jednak najbardziej uwagę przyciąga szeroki, brzeżny margines liścia, który jest początkowo kremowy a z czasem uzyskuje odcień bieli. Z bliskiej odległości wzór jest ostry i wyrazisty, natomiast z oddali drzewo przyjmuje seledynową, jasną barwę, kontrastującą z dojrzałą, głęboką zielenią liści innych roślin. Liście w zarysie są zwykle 5-klapowe o średnicy w granicach 15 cm, z dużymi, nielicznymi, ostro zakończonymi ząbkami. Ponieważ przypominają kształtem liście platana, stąd właśnie wywodzi się nazwa gatunku platanoides, oznaczająca: podobny do platana. Na krótko przed rozwojem liści Acer platanoides ‘Drummondii’ wyróżnia się kwitnieniem. Wówczas cała korona przybiera żółtawe zabarwienie. Same kwiaty są malutkie i mało dekoracyjne ale zebrane w obfite baldachogrona tworzą wspaniały efekt. Ponadto drzewo jest miododajne, stąd w ciepłe, słoneczne nie brakuje na nim pracowitych pszczół.

Odmiana ‘Drummondii’ ma przeciętne wymagania glebowe. Nie należy jej jedynie sadzić na glebach skrajnie suchych lub zbyt mokrych. Stanowisko powinno być słoneczne ale roślina jest też cienioznośna. Drzewo dobrze radzi sobie w warunkach miejskich i jest całkowicie odporne na mrozy. Niekiedy na roślinie można zaobserwować rewersje, czyli pojawiające się pędy z zielonymi liśćmi bez obwódki w typie gatunku. Takie wyradzające się pędy należy usuwać, chyba że interesuje nas posiadanie odmiany dwubarwnej.

Od czasu wyhodowania odmiany ‘Drummondii’ minęło już ponad 100 lat. Pierwszy raz wprowadzono ją do handlu w Berlinie w 1890 roku, a w 1903 w Anglii. Od tego czasu odmiana zyskiwała kilkukrotnie uznanie specjalistów i była nagradzana jako wyjątkowo ładna i godna rozpowszechnienia. Ze względu na swoje rozmiary drzewo uzyskało miano parkowego lub alejowego. Najlepiej sadzić je w dużych, przestronnych ogrodach lub parkach jako soliter lub w kompozycjach, na tle innych gatunków o barwie ciemnozielonej. Wówczas jasny kolor liści pięknie kontrastuje z otoczeniem a roślina zachowuje swój wiosenny charakter.

Azalie o liściach zawsze zielonych, nazywane ze względu na miejsce naturalnego występowania japońskimi, są małymi krzewami obficie kwitnącymi na początku maja. Pierwsze wzmianki o hodowli azalii japońskich sięgają ósmego wieku. Obecnie na świecie istnieją tysiące odmian, a ich systematyka jest niesłychanie zawiła.

Rhododendron ‘Geisha Orange’ jest szerokim, zwartym krzewem o półkulistym pokroju. Jak większość azalii o liściach zimozielonych ‘Geisha Orange’ tworzy niewielkie, silnie rozgałęzione formy, osiągające po 10 latach zaledwie 0,4m wysokości przy średnicy około 0,7m. Rośliny zakwitają obficie na początku maja i w zależności od warunków pogodowych kwitną nawet do połowy czerwca. Pomarańczowo-czerwone kwiaty są zebrane w kuliste kwiatostany na wierzchołkach pędów. Kwiaty mają kształt lejkowaty, są dosyć duże a ich ceglasta barwa jest bardzo wyrazista. Już pod koniec kwitnienia wśród kwiatów pojawiają się młode pędy i jasnozielone liście. Wyróżnia się tu 2 rodzaje liści: liście wiosenne rozmieszczone na całej długości pędów oraz letnie, zebrane w wierzchołkowej części. Liście letnie są mniejsze i grubsze niż wiosenne.  Pąki kwiatowe zawiązują się latem na wierzchołkach pędów. ‘Geisha Orange’ jest jedną z najpiękniejszych azalii, corocznie obsypaną kwiatami.  

Jak wszystkie roślin z rodziny wrzosowatych również i Rhododendron ‘Geisha Orange’ wymaga do prawidłowego wzrostu gleb kwaśnych, o odczynie podłoża w granicach 4-5,5.
Ponadto gleba powinna być stale wilgotna ale przepuszczalna i zawierać dużo substancji organicznej. Jeśli gleba w ogrodzie nie spełnia tych warunków, nie oznacza to wcale, że musimy zrezygnować z uprawy tych pięknych krzewów. Wystarczy bowiem odpowiednio przygotować podłoże przed posadzeniem roślin. W tym celu należy wykopać dosyć płytki (20-30 cm) ale szeroki dół (system korzeniowy azalii jest płytki i składa się z bardzo dużej ilości drobnych korzeni, które wrastają w grunt na niewielką głębokość, za to rozrastają się na boki) a wykopane podłoże wymieszać z kwaśnym torfem oraz przekompostowaną korą sosnową. Po posadzeniu roślin powierzchnię gleby należy ściółkować korą sosnową. Ściółkowanie ogranicza parowanie wody z gleby, ogranicza zachwaszczenie, zabezpiecza system korzeniowy przed przemarzaniem, zwiększa zawartość substancji organicznej w glebie i powoduje jej zakwaszenie. Pomimo dobrej mrozoodporności Rhododendron ‘Geisha Orange’ powinien być sadzony w miejscach zacisznych i osłoniętych od wiatru. Rośliny sadzone na stanowiskach słonecznych i wietrznych są bowiem narażone na wysychanie w czasie mroźnej, bezśnieżnej i słonecznej zimy. A zatem najlepiej azalie japońskie sadzić w miejscach lekko ocienionych lub, jeśli rosną w pełnym słońcu, zabezpieczyć je na zimę stroiszem, cieniówką lub agrowłókniną. Pomimo że Rhododendron ‘Geisha Orange’ największą wartość dekoracyjną przedstawia w czasie kwitnienia, to dzięki pięknemu, zwartemu pokrojowi i zimozielonym liściom jest ozdobny przez cały rok.

Szczególnie ładnie azalia ta prezentuje się sadzona w ogródkach skalnych i alpinariach. Azalie bardzo dobrze komponują się sadzone pośród drzew i krzewów iglastych, szczególnie tych karłowych, o powolnym wzroście, a także pod drzewami o głębokim systemie korzeniowym (sosny, jodły), ale tylko wówczas gdy dochodzą do nich promienie słoneczne (należy je zatem sadzić raczej na skraju korony drzew). Oczywiście azalii nie powinno zabraknąć na wrzosowisku i w ogrodzie japońskim. 

fot. Monika Pawlonka

Jest to jedna z najwcześniej kwitnących tawuł rosnących w naszym klimacie. W drugiej połowie kwietnia jej malowniczo przeginające się prawie do samej ziemi pędy są obsypane śnieżnobiałymi kwiatami. Podczas pełni kwitnienia krzewy są całkowicie białe.

Spiraea x cinerea (tawuła szara) ‘Grefsheim’, zwana niekiedy tawułą norweską, jest niewielkim, gęstym krzewem osiągającym około 1,5 m wysokości przy podobnej szerokości. Jej pędy są cienkie, delikatne, pokryte filcowatymi włoskami i w charakterystyczny sposób łukowato zwieszające. W kwietniu i na przełomie maja, jeszcze przed rozwojem liści, zeszłoroczne pędy na całej swojej długości pokrywają się drobnymi, białymi kwiatami zebranymi w niewielkie baldachogrona. Po kwitnieniu na pędach pojawiają się całobrzegie, wąskolancetowate liście długości około 2,5 cm. Młode liście są gęsto pokryte włoskami, co nadaje krzewom szarozieloną, matową barwę. Na jesieni liście przebarwiają się na żółto.

Jako że odmiana ‘Grefsheim’ została wyhodowana w Norwegii jest bardzo wytrzymała na mrozy i suszę. Dobrze rośnie na wszystkich uprawnych glebach ogrodowych. Lubi przede wszystkim stanowiska słoneczne, ale dobrze czuje się również w półcieniu. Praktycznie nie wymaga żadnych zabiegów pielęgnacyjnych, poza usuwaniem starych i martwych pędów. Jest odporna na zanieczyszczenie powietrza, stąd nadaje się do sadzenia w warunkach miejskich oraz w każdym ogrodzie przydomowym.

Najlepiej sadzić ją w formie swobodnych żywopłotów lub samodzielnie, wówczas wyeksponowane są pięknie przeginające się pędy. W czasie kwitnienia wyjątkowo malowniczo prezentuje się samotnie, na tle zielonej ściany innych roślin. Można także tworzyć z niej żywopłoty formowane. Dzięki ładnemu, zwartemu pokrojowi, bardzo intensywnemu kwitnieniu oraz dużej tolerancji w stosunku do warunków glebowych i wilgotnościowych zasługuje na szerokie rozpowszechnienie. Zapewne dlatego Brytyjskie Królewskie Towarzystwo Ogrodnicze (RHS) przyznało w 1984r odmianie ‘Grefsheim’ wyróżnienie Award of Garden Merit (AGM). 

fot. Monika Pawlonka (4), Ewa Łuczak (1)