Sprawy stowarzyszenia
Przewodniczący ENA, Henk Raaijmakers poinformował o przyjętych pod koniec ubiegłego roku zmianach w statucie. Jak wyjaśnił aktualizacja statutu ENA stała się niezbędne ze względu na wymóg zapewnienia zgodności z nowym prawem belgijskim, któremu stowarzyszenie podlega, bo jest zarejestrowane w Belgii. Przewodniczący przypomniał, że 4 najważniejsze obszary działalności ENA obejmują: wpływ na legislację, promocję Green Cities, projekty skierowane do młodych ludzi w celu zainteresowania ich branżą oraz kwestie związane zrównoważoną produkcją oraz rozwojem. W ramach bloku poświęconego sprawom członkowskim i funkcjonowania ENA do stowarzyszenia przyjęto nową organizację z Włoch - Associazione Vivaisti Italiani (AVI). Przedyskutowano też kwestię członkostwa greckiej organizacji szkółkarskiej HEPEXIA, która zalega z płatnościami składek członkowskich za 3 lata oraz nie wywiązała się z zobowiązań projektu Green Cities for Europe. Część osób postulowało wykluczenie greckiego stowarzyszenia, ostatecznie jednak zdecydowano, aby wyznaczyć ostateczny termin płatności zaległych składek na 31 marca b.r. pod rygorem wykluczenia z ENA – decyzję podejmą członkowie podczas letniego spotkania w Budapeszcie.
Embargo
Następnie głos zabrał Jan Dieter Bruns, który z zaniepokojeniem poinformował, że w przypadku ujawnienia złamania wspólnotowego embarga w zakresie sprzedaży roślin ozdobnych do Rosji szkółkarzom grożą surowe kary finansowe, łącznie z karą pozbawienia wolności. Nie tylko bezpośrednia sprzedaż ale też wysyłanie roślin do Rosji przez inne kraje jest ryzykowne. Zwrócił się z propozycją i pytaniem, skierowanym głównie do przedstawicieli 6-7 krajów, które eksportowały istotne ilości materiału szkółkarski do Rosji, co sądzą o pomyśle podjęcia działań lobbingowych na rzecz zniesienia sankcji. Jako argument za podjęciem działania wskazał fakt, że rośliny sadownicze nie są objęte embargiem i są sprzedawane. Zdaniem Brunsa sprzedaż roślin do Rosji nie wpłynie negatywnie na sytuację na Ukrainie. Zaproponował przeprowadzenie ankiety, co sądzimy o tym pomyśle oraz zebranie informacji, czy poszczególne organizacje szkółkarskie mają możliwość lobbowania w rządach krajowych aby te zgłosiły do Komisji Europejskiej propozycję zniesienia embarga na eksport materiału szkółkarskiego roślin ozdobnych do Rosji.
VAT
W ramach tematów omawianych przez grupę roboczą do spraw legislacyjnych przedstawiciele z poszczególnych krajów poinformowali o wysokości podatku VAT na rośliny. Najwyższa kwota tego podatku obecnie obowiązuje na Węgrzech i wynosi 28%.
Mikroplastik
Przedstawiono także informację dot. wymogu biodegradowalności osłonek nawozów o kontrolowanym sposobie uwalniania. Od 2026 r. polimery stosowane w powłokach do nawozów CRF (Controled Release Fertilizer) będą musiały spełniać kryteria biodegradowalności określone w akcie delegowanym do rozporządzenia w sprawie produktów nawozowych (FPR). Mikroplastik wprowadzany do gleby zagraża środowisku, stąd osłonki nawozów muszą ulegać biodegradacji w ciągu 12 miesięcy. Problemem jest to, że Komisja Europejska nie określiła dotąd, jak mierzyć biodegradowalność i nie wydała aktu delegowanego do rozporządzenia. Dlatego organizacja Fertilizers Europe zwróciła się z apelem do Komisji Europejskiej, aby ta do lipca 2024 r. określiła kryteria biodegradowalności i opracowała akt delegowany do przepisów FRP lub opublikowała uzasadnienie stanowiska, jeśli nie mają zostać przyjęte żadne kryteria. Obecnie tylko jedna firma (ICL) ma prawie gotowy (opracowany) nawóz spełniający kryteria biodegradowalności zgodne z rozporządzeniem, stąd postulat, aby dać więcej czasu innym firmom, aby na rynku znalazły się konkurencyjne produkty.
Xylella
Xylella fastidiosa – lista roślin żywicielskich jest bardzo długa i ciągle powiększa się, ostatnio m. in. o gatunki z rodzaju Fraxinus i Quercus. Przewodniczący zaapelował, aby udzielać informacji, które z gatunków są dla poszczególnych krajów istotne, aby włączyć je do badań i znaleźć środki, które powstrzymają rozprzestrzenianie się agrofaga.
Eksport do Wielkiej Brytanii
Przedyskutowano kwestie związane z nowym systemem kontroli fitosanitarnych roślin importowanych do Wielkiej Brytanii, które mają zacząć obowiązywać od 30 kwietnia b.r., zwracając uwagę na konieczność wypracowania praktycznych rozwiązań. Proponowane przez Brytyjczyków założenia, że rośliny będą na granicy wyładowywane z samochodów dla celów kontroli fitosanitarnej jest po prostu nierealne – nikt z obecnych na spotkaniu osób nie wyobraża sobie wyładowywania drzew z tirów do celów inspekcji i ponowne ich załadowywanie. Jak poinformowały obecne na spotkaniu przedstawicielki HTA elektroniczne certyfikaty fitosanitarne zostaną wprowadzone w ciągu 2-3 miesięcy.
Torf
Poruszono też temat redukcji torfu w produkcji ogrodniczej w Wielkiej Brytanii. Brytyjskie Ministerstwo Środowiska, Żywności i Wsi (DEFRA) ogłosiło pod koniec marca 2023., że zakaz stosowania torfu w Zjednoczonym Królestwie – w odniesieniu do podłoży dla profesjonalistów – wejdzie w życie o cztery lata wcześniej niż zapowiedziano, czyli pod koniec 2026 r. Udział torfu w podłożach profesjonalnych używanych w Wielkiej Brytanii już w 2023 r. spadł do nienotowanego wcześniej poziomu 50%. Po 2026 roku stosowanie torfu przez profesjonalistów będzie dopuszczalne jedynie w uprawie określonych gatunków roślin podlegających ochronie prawnej oraz grzybów. Ograniczenie stosowania podłoży zawierających torf dotyczą także materiału z importu. W wyniku dyskusji sformułowano potrzebę zebrania i wymiany informacji na temat prowadzenia szkółkarskiej produkcji beztorfowej w Europie.
Pod koniec ub. r. Holandia osiągnęła porozumienie w sprawie przyszłości produkcji i sprzedaży substratów ogrodniczych. Przedstawiciele rządu, stowarzyszeń ekologicznych, ogrodników i wytwórców podłoży uzgodnili trzyetapowy plan, który ma być realizowany do 2050 r., a którego celem jest ograniczenie negatywnego wpływu produkcji podłoży na środowisko i klimat. W 2050 roku produkcja substratów do upraw ma stać się neutralna dla klimatu, a 90% podłoży ma być wytwarzanych z surowców odnawialnych.
Organizmy szkodliwe
Przedstawiciele trzech krajów (Danii, Hiszpanii, Holandii i Niemiec) zgłosiły się do pracy w ramach małej grupy roboczej w celu przejrzenia materiałów i przygotowania w ciągu 2 miesięcy opinii ENA na bardzo skomplikowane zagadnienie związane ze współpracą z EPPO z zakresie określenia zagrożenia nieregulowanymi organizmami kwarantannowymi (RNQP) w odniesieniu do roślin o znaczeniu ekonomicznym - specjalnego sektora produkcji materiału sadowniczego, leśnego materiału rozmnożeniowego oraz produkcji winorośli. RNQP to niższa kategoria w systematyce organizmów kwarantannowych, niemniej tolerancja dla ich występowania wynosi 0%.
Erazmus Plus
Miet Pope przedstawiła informacje na temat projektu Erazmus Plus, mającego na celu zainteresowania młodych ludzi branżą szkółkarska. Złożony w październiku 2023 r. projekt został odrzucony, uzyskał zbyt małą liczbę punktów (54/100). Projekt z budżetem 60 tys. Euro zakładał stworzenie strony www i aktywności w social mediach oraz wymianę 20 uczniów. Wśród przyczyn, dla których projekt nie zakwalifikował się do finansowania, Miet Pope wymieniła zbyt duże nakłady na stworzenie strony internetowej a za małe na kampanię w SM oraz brak bezpośredniego powiązania między organizacjami szkółkarskimi a studentami. Stąd m. in. powstała inicjatywa sformalizowania współpracy między organizacjami a szkołami kształcącymi ogrodników i załączenie odpowiednich dokumentów w nowym konkursie z terminem składania wniosków 6 marca 2024 roku. Ponieważ nakłady związane z przygotowaniem projektu okazały się wyższe, niż zakładano, grupa robocza zwróciła się o przyznanie kwoty 4 tys. Euro na pokrycie kosztów przygotowań projektu. Uzgodniono, że ENA ze swojego budżetu przekaże 2 tys. Euro, a pozostałe 2 tys. sfinansują organizacje z krajów biorących udział w projekcie (4 organizacje, każda po 500 Euro).
Program Green Cities 2026-2028
Temat udziału w kolejnej kampanii Green Cities wywołał długą merytoryczną dyskusję, podczas której zastanawiano się nad terminem przygotowania i złożenia wniosku, w kontekście nierozliczonego jeszcze z Komisją Europejską projektu Green Cities for Europe 2021-2023. Finalnie zdecydowano o przygotowaniu i złożeniu wniosku o finansowanie projektu na lata 2026-2028 w kwietniu 2025 roku (konkursy na tego typu projekty są ogłaszane raz w roku). Projekt ten będzie bardzkiej skoncentrowany na roślinach, na odmianach – jakich roślin i w jaki sposób używać dla lepszej bioróżnorodności. Na podstawie dotychczasowych doświadczeń z dwóch prowadzonych projektów, w których każda organizacja proponowała i realizowała swoje pomysły i działania (poświęcając dużo czasu nad dokumentacją działań), zdecydowano że tym razem na podstawie zgłoszonych pomysłów opracowany zostanie wspólny projekt centralnie organizowany, transparentny, co pozwoli na łatwiejsze uzyskanie grantu i raportowanie. Podjęto także decyzję dotyczącą finansowania kosztów związanych z utrzymaniem aktywności w 2024 i 2025 roku (strona internetowa, konkurs Green Cities) przyjmując propozycję tzw. lekkiej kampanii w 2024 roku. Ustalono, że koszty – 40 tyś. Euro pokryją kraje, które chcą brać udział w kolejnym projekcie. Warto zwrócić uwagę, że Związek Szkółkarzy Polskich zadeklarował najwyższy udział finansowy w planowanej na lata 2026-2028 kampanii – 50 tys. Euro. Prezydent ENA Henk Raaijmakers stwierdził w podsumowaniu dyskusji, że podjęte decyzje były najtrudniejsze, z jakimi przyszło mu się zmierzyć w czasie kierowania ENA.