Miesiąc: czerwiec 2018

Enkiathus campanulatus
enkiant dzwonkowaty

Enkiant to mało znany rodzaj botaniczny reprezentowany przez 17 gatunków krzewów naturalnie występujących w górskich rejonach Azji, od Himalajów po Tajwan i wyspy Japońskie. W Polsce można uprawiać 3 gatunki enkianta, z których najłatwiej dostępnym jest enkiant dzwonkowaty – odporny na mróz krzew obsypany wiosną urokliwymi kwiatami, a jesienią przyciągający uwagę efektownie przebarwiającymi się liśćmi.

Enkiant dzwonkowaty to wolno rosnący krzew o wzniesionym, nieregularnym pokroju i obfitym kwitnieniu. W swojej ojczyźnie (Japonii) osiąga 4-5 m wysokości, w Polsce dorasta przeciętnie do 2-3 m wysokości. Krzew charakteryzuje się tworzeniem cienkich, wyrastających w okółkach, wzniesionych pędów z ulistnieniem skupionym w górnej ich części. Liście są drobne, eliptyczne i zielone, z obu stron pokryte krótkimi, szorstkimi włoskami. Jesienią, przed opadnięciem, pięknie przebarwiają się na pomarańczowo-czerwono lub czerwono. W drugiej połowie maja na krzewach rozwijają się dzwonkowate, kremowe lub kremowo-różowe kwiaty (podobne do kwiatów konwalii), z różowymi prążkami oraz zaróżowionymi brzegami płatków korony. Kwiaty są drobne, mają około 1 cm długości, są zebrane od kilku do kilkunastu sztuk w baldachogroniaste kwiatostany umieszczone na szczytach pędów tuż pod „parasolkami” utworzonymi z wierzchołkowych liści. Szkółki i centra ogrodnicze oprócz gatunku oferują także kila odmian enkianta dzwonkowatego, różniących się najczęściej barwą i wielkością kwiatów oraz ich prążkowaniem – od kremowych po ciemnoczerwone.

Enkiant dzwonkowaty ma takie same wymagania uprawowe, jak różaneczniki. Do prawidłowego wzrostu wymaga gleb kwaśnych, próchnicznych, umiarkowanie wilgotnych, stanowisk osłoniętych i zacisznych, półcienistych lub cienistych. Glebę wokół roślin warto ściółkować przekompostowaną korą sosnową. Zabieg ten ogranicza szybkie wysychanie podłoża, zabezpiecza płytki system korzeniowy przed przemarzaniem oraz dodatkowo sprzyja utrzymaniu kwaśnego odczynu podłoża. Pielęgnacja w trakcie okresu wegetacyjnego ogranicza się do podlewania w okresie suszy oraz jednokrotnego zasilenia wiosną nawozem przeznaczonym do roślin wrzosowatych.

Enkiant dzwonkowaty dobrze czuje się w towarzystwie innych roślin preferujących kwaśny odczyn podłoża (azalii i różaneczników, kiścieni, kalmii, pierisów) oraz w kompozycjach z drzewami i krzewami iglastymi. Krzew bardzo ładnie prezentuje się w ogrodach japońskich oraz na wrzosowiskach. Rośliny można uprawiać także w ozdobnych, ceramicznych lub drewnianych pojemnikach służących do ozdobny tarasów.

Clematis 'Willy'
powojnik 'Willy'

Ogromna różnorodność i bogate walory dekoracyjne sprawiły, że powojniki są jednymi z najchętniej kupowanych pnączy ogrodowych. W Europie zaczęto je sadzić już w XVI wieku, jednak prawdziwą popularność zyskały XIX i XX w, gdy w wyniku prac hodowlanych uzyskano szereg wartościowych odmian. Obecnie ich liczbę szacuje się na kilka tysięcy. Ze względu na długą historię hodowli tych roślin i wielokrotne krzyżowania między gatunkami i odmianami, w klasyfikacji powojników nie używa się już pełnej nazwy gatunkowej, ale stosuje się podział na grupy. Zapewne najbardziej znane są powojniki zaliczane do grupy wielkokwiatowych. Oprócz nich istnieje jednak ogromna liczba nie mniej efektownych odmian (zwłaszcza pod względem obfitości kwitnienia), nietrudnych w uprawie, polecanych nawet początkującym ogrodnikom. Takie rośliny znajdziemy m.in. w grupie Atragene, obejmującej odmiany o kwiatach w szerokiej palecie kolorów, uzyskane z krzyżowania gatunków górskich, takich jak występujący naturalnie w Tatrach powojnik alpejski, czy powojniki koreański, ochocki i syberyjski. Pnącza te kwitną bardzo wcześnie na pędach zeszłorocznych, zwykle w kwietniu i maju, a po przekwitnięciu tworzą ozdobne, puszyste kwiatostany. Są bardzo mrozoodporne, zdrowe, nie wymagają cięcia.

Wartą polecenia odmianą z grupy Atragene jest powojnik ‘Willy’, wyhodowany w Holandii przez Petera Zwijnenburga, oferowany w sprzedaży od 1971 r. Jest to pnącze o długich, wiotkich pędach i zielonych liściach, za pomocą których pnie się po napotkanych podporach do 2 - 3 m wysokości. Kwitnie na przełomie kwietnia i maja tworząc liczne, ciemnoróżowe kwiaty z jasnymi brzegami. Latem częściowo powtarza kwitnienie. Po kwitnieniu pnącze tworzy ozdobne, puszyste owocostany. Powojnik ten ma niewielkie wymagania uprawowe. Zadowala się przeciętnymi, niekoniecznie żyznymi glebami, od lekko kwaśnych do lekko zasadowych, dobrze zdrenowanymi. Preferuje wystawę wschodnią lub zachodnią, oraz miejsca nasłonecznione tylko przez część dnia. Wówczas kwitnie długo i obficie.

Sadząc powojniki w ogrodzie należy pamiętać, że rośliny te przytrzymują się podpór ogonkami liściowymi, dlatego wymagają podpór o niedużym przekroju elementów, których mają się czepiać, o średnicy nie większej niż 1 cm . Najlepiej pną się po siatkach, ażurowych kratkach, gęsto rozpiętych linkach czy specjalnie dla  nich projektowanych, metalowych stelażach, przyjmujących niejednokrotnie fantazyjne, ciekawe kształty. Powojniki z grupy Atragene idealnie nadają się do obsadzania ogrodzeń oraz sadzenia między drzewami i krzewami. Jeśli nie mają podpór, mogą być stosowane jako rośliny okrywowe. Dobrze rosną również w pojemnikach.