Rok: 2018

Cedrus deodara 'Karl Fuchs'
Cedr himalajski 'Karl Fuchs'

Cedry to wyjątkowo malownicze drzewa tworzące charakterystyczne, szerokie korony, w Europie uprawiane głównie w krajach śródziemnomorskich, ale też nierzadko sadzone jako drzewa parkowe i alejowe w Niemczech, we Francji i Wielkiej Brytanii. Rośliny te są wytrzymałe na suszę i dobrze rosną w warunkach miejskich. Zachwycają nie tylko pięknymi, zimotrwałymi igłami, ale też dużymi, jajowatymi szyszkami pojawiającymi się na szeroko rozpostartych gałęziach.

Obecnie botanicy wyróżniają tylko dwa gatunki cedrów, cedr libański (z dwoma podgatunkami – cedrem atlaskim oraz cedrem cypryjskim) oraz cedr himalajski. Wszystkie są bardzo atrakcyjnymi drzewami, ale niestety nie są w pełni odporne na mróz.
Wyjątkiem w tej grupie jest cedr himalajski ‘Karl Fuchs’ – odmiana o podwyższonej mrozoodporności, wyselekcjonowana przez
Güntera Horstmanna pod kątem zastosowania w krajach skandynawskich z nasion zebranych przez Karla Fuchsa w prowincji Paktia
w Afganistanie i nazwano na cześć niemieckiego dendrologa. Roślina ta nie tylko dobrze sprawdza się na zachodzie Polski, ale świetnie rośnie i zimuje także w centralnych rejonach kraju.

Cedr himalajski ‘Karl Fuchs’ to drzewo o stożkowym pokroju i niebieskawej koronie, dorastające po 15 latach uprawy do około 5 m wysokości. Tworzy prosty pień i szeroko rozpostarte gałęzie, których końce przewieszają się. Igły są krótkie, mają od 1,5 do 2,5 cm długości, są sztywne, zaostrzone, srebrzystoniebieskie, zimozielone. Na krótkopędach igły są zebrane w pęczki po 20-30, na długopędach są osadzone spiralnie. Cedry są roślinami jednopiennymi. Już w młodym wieku tworzą 6-8 cm długości szyszki męskie, produkujące pyłek, natomiast szyszki żeńskie zwykle tworzą się dopiero na starszych roślinach, są jajowate, mają do 13 cm długości
i do 9 cm szerokości. Szyszki żeńskie dojrzewają jesienią w drugim roku po kwitnieniu i rozsypują się na drzewach, podobnie jak u jodeł.

‘Karl Fuchs’ nie jest drzewem wymagającym w stosunku do podłoża. Dobrze rośnie na przeciętnych, przepuszczalnych glebach ogrodowych. Wymaga stanowisk słonecznych, osłoniętych zimą od wiatru. Ze względu na malowniczy pokrój i niskie ugałęzienie doskonale nadaje się do sadzenia w miejscach eksponowanych. Młode rośliny w pierwszych latach uprawy „na wszelki wypadek”
warto okryć na zimę stroiszem. Starsze egzemplarze dobrze zimują i nie wymagają zabezpieczania.

Pozostałe mrozoodporne i warte popularyzacji w Polce odmiany cedra himalajskiego (zaliczane do Grupy Paktia - od nazwy wspomnianej prowincji w Afganistanie, skąd pozyskano nasiona) to ‘Eisregen’, ‘Eiswinter’ i ‘Polar Winter’.

Hakonechloa macra 'Aureola'
Hakonechloa smukła 'Aureola'

Hakonechloa smukła to wolno rosnąca, leśna trawa naturalnie występująca w Japonii. Roślina ta tworzy piękne, równowąskie, kaskadowo zwieszające się liście osadzone na smukłych, cienkich źdźbłach, malowniczo falujące przy najlżejszych podmuchach wiatru. U gatunku liście są soczyście zielone, natomiast u odmian mogą być żółte, kremowe, zaróżowione lub wielobarwne. Dzięki niewielkim wymaganiom hakonechloa zyskuje na popularności i coraz częściej jest sadzona nie tylko w ogrodach prywatnych, ale także
w osiedlowej oraz publicznej zieleni.

Hakonechloa smukła ‘Aureola’ to odmiana o dwubarwnych, delikatnych liściach. Tworzy gęste, półkuliste kępy, nieco węższe i niższe, niż u gatunku, dorastające do 50 cm wysokości. Rozrasta się powoli, nie jest ekspansywna. Blaszki liściowe są długie i cienkie, zwężające się, na samych końcach niemal nitkowate. Liście mają od kilku do kilkunastu mm szerokości i 10-25 cm długości, są dwubarwne, w żółte i zielone podłużne paski, jesienią lekko różowieją. Kwiaty pojawiają się w sierpniu, są drobne, zebrane w luźne wiechy, słabo zauważalne, nie mają znaczenia ozdobnego. Zasychające jesienią liście warto pozostawić na zimę, będą zdobiły ogród,
a w chłodniejszych rejonach kraju będą stanowiły dodatkowe zabezpieczenie przed mrozem.

Hakonechloa smukła ‘Aureola’ jest trawą o przeciętnych wymaganiach, dobrze rośnie na większości umiarkowanie wilgotnych gleb ogrodowych. Preferuje podłoża zasobne w składniki pokarmowe, przepuszczalne, gliniasto-piaszczyste, ale całkiem dobrze radzi sobie też na glebach mniej żyznych. Jest tolerancyjna w stosunku do światła, najlepiej czuje się w półcieniu, ale może być sadzona zarówno
w miejscach cienistych, jak i w pełnym słońcu. Na miejscach silnie nasłonecznionych wymaga jednak bardziej wilgotnego (najlepiej stale wilgotnego) podłoża, w przeciwnym razie jasne fragmenty liści mogą być uszkadzane przez słońce podczas letnich upałów. Roślina dobrze zimuje, jedynie w chłodniejszych, północno-wschodnich rejonach Polski warto ją okryć późną jesienią suchymi liśćmi, słomą lub stroiszem.

Hakonechloa smukła jest trawą o bardzo szerokich możliwościach zastosowania. Ciekawie prezentuje się sadzona w towarzystwie bylin na rabatach i kwietnikach. Ładnie wygląda w grupach, zwłaszcza w większych kompozycjach monogatunkowych. Posadzona wzdłuż chodników, ścieżek lub na brzegach rabat jest bardzo oryginalną rośliną obwódkową. Może też pełnić funkcję byliny okrywowej. Przepięknie prezentuje się w ogrodach skalnych, nad oczkami wodnymi i w ogrodach japońskich. Nadaje się do sadzenia w donicach ustawianych na balkonach i tarasach, w kawiarnianych ogródkach oraz w pojemnikach w zieleni publicznej.

Picea abies 'Tompa'
Świerk pospolity 'Tompa'

Do uprawy karłowych świerków wystarczy niewielki ogródek, działka a nawet słoneczny balkon. Świerk pospolity ‘Tompa’ jest przykładem odmiany, która nawet po wielu latach uprawy zajmuje bardzo niewiele przestrzeni.

‘Tompa’ to karłowy krzew o stożkowatym pokroju, dorastający po 10 latach uprawy do 40 cm wysokości. Swoim pokrojem przypomina odmianę świerka białego ‘Conica’, ale w odróżnieniu od niej tworzy znacznie grubsze i wyraźnie wzniesione do góry gałązki. Jest też łatwiejszy w uprawie, bo znacznie rzadziej atakowany przez przędziorki. Jego pędy są krótkie, liczne, gęsto ułożone, zwieńczone brązowymi pąkami. Igły są krótkie, żywozielone, kłujące w dotyku. Roślina nie zawiązują szyszek, co sugeruje, że jest najprawdopodobniej czarcią miotłą. Odmiana pochodzi z holenderskiej szkółki L. Konijn & Co, została wprowadzona do
handlu w latach 80 XX wieku. Ciągle pozostaje w produkcji i jest dostępna w większości krajowych szkółek specjalizujących się
w uprawie roślin iglastych.

Świerk pospolity ‘Tompa’ ma niewielkie wymagania uprawowe. Najlepiej rośnie na glebach świeżych, przepuszczalnych, lekko kwaśnych, gliniasto-piaszczystych, stale umiarkowanie wilgotnych lecz nie podmokłych. Na glebach ubogich i szybko przesychających rośnie gorzej i może być atakowany przez przędziorki, co objawia się żółknięciem i opadaniem igieł. Po zauważeniu tego typu objawów rośliny trzeba opryskać  jednym ze środków poznaczonych do zwalczania przędziorków (tzw. akarycydów). Odmiana ‘Tompa’ jest całkowicie odporna na mróz i nie wymaga zabezpieczania na zimę, chyba że roślinę uprawiamy w pojemniku trzymanym na tarasie.
W tym przypadku późną jesienią donicę najlepiej postawić na płycie styropianu, a jej boki czymś zaizolować, np. owinąć jutową tkaniną,
w ten sposób ochronimy korzenie przed przemarznięciem. Świerki to rośliny światłolubne, trzeba je sadzić na stanowiskach słonecznych.

W ogrodzie karłowe świerki najpiękniej prezentują się na skalniakach, wrzosowiskach i rabatach w towarzystwie innych, wolno rosnących krzewów iglastych, np. płożących jałowców czy kosodrzewin oraz niskich traw, takich jak kostrzewy. Po wielu latach odmiana ‘Tompa’ tworzy szerokie, malownicze stożki, pięknie prezentujące się przez cały rok. Wiosną przyciąga uwagę soczystą zielenią młodych igieł, zimą może służyć jako oryginalna ogrodowa choinka.

Euonymus planipes
Trzmielina płaskoogonkowa

Trzemielina płaskoogonkowa to interesujący krzew naturalnie występujący w północno-wschodnich Chinach, Korei oraz Japonii. Roślina ta jest blisko spokrewniona z rosnącą w Polsce trzemieliną zwyczajną. Od krajowego gatunku różni się większymi liśćmi
oraz bardzo okazałymi, ozdobnymi owocami.

Trzmielina płaskoogonkowa to wysoki krzew o jajowatym, luźnym pokroju, dorastający do 5 m wysokości. Tworzy sztywne, słabo rozgałęzione pędy oraz duże, jajowate lub eliptyczne liście o piłkowanych brzegach i zaostrzonych wierzchołkach. Blaszki liściowe
mają od 5 do 12 cm długości, są ciemnozielone, jesienią przed opadnięciem przebarwiają się na żółto, pomarańczowo lub w odcieniach czerwieni. Niepozorne, drobne, żółtoseledynowe kwiaty rozwijają się  w maju z zaróżowionych, kulistych pąków. Kwiaty są zebrane
od 10 do 30 w kwiatostanach, są jednak słabo widoczne, ukryte wśród liści i nie stanowią większej wartości dekoracyjnej
w przeciwieństwie do dojrzewających we wrześniu i październiku okazałych owoców i nasion. Pod względem botanicznym owocami trzmieliny płaskoogonkowej są karminowoczerwone, kuliste torebki o średnicy około 1,5 cm wiszące na bardzo długich (do 10-12 cm), cienkich i silnie rozgałęzionych szypułach. Wewnątrz torebek znajdują się nasiona okryte jaskrawopomarańczowymi, mięsistymi osnówkami. Po dojrzeniu torebki pękają wzdłuż 5 krawędzi i unoszą się, odsłaniając atrakcyjne nasiona, chętnie zjadane przez ptaki. Owoce najładniej prezentują po opadnięciu liści.

Trzemielina płaskoogonkowa należy do krzewów łatwych w uprawie, mało wymagających. Zadowala się przeciętną glebą ogrodową, jest w pełni mrozoodporna. Nie lubi jedynie zbyt mokrych podłoży. Dobrze rośnie zarówno na stanowiskach słonecznych oraz w cieniu. Jest krzewem zdrowym, rzadko atakowanym przez mszyce, które niemal zawsze zasiedlają naszą rodzimą trzmielinę pospolitą.
W sprzedaży roślina jest oferowana w 2 formach – tradycyjnego krzewu oraz niedużego drzewka uzyskanego poprzez zaszczepienie
na podkładce na wysokości 1-1,5 m. Roślina dobrze prezentuje się sadzona pojedynczo w miejscach eksponowanych
oraz w kompozycjach z innymi, niewymagającymi krzewami liściastymi w niewielkich ogrodach przydomowych
oraz w zieleni publicznej, parkowej i osiedlowej.

Ampelopsis glandulosa 'Elegans'
Winnik zmienny 'Elegans'

Pochodzące z kontynentów amerykańskiego i azjatyckiego winniki są pnączami przypominającymi winorośle lub winobluszcze.
Na świecie występuje 20 gatunków winników, natomiast w Polsce można uprawiać trzy: winnik tojadowaty Ampelopsis aconififolia, winnik Bodiniera A. bodinieri oraz winnik zmienny A. glandulosa. Ostatni z wymienionych gatunków jest najczęściej oferowany
w sprzedaży w odmianie ‘Elegans’, charakteryzującej się atrakcyjnymi, marmurkowatymi liśćmi i błyszczącymi, niebieskimi owocami przypominającymi porcelanowe kulki. Pnącze te osiąga niewielkie rozmiary i jest nietrudne w uprawie.

Winnik zmienny naturalnie występuje w Azji, na terenach Chin, Korei, Japonii i Rosji, natomiast odmiana ‘Elegans’ została wyselekcjonowana w Japonii. Jest to niewielkie pnącze o trójkolorowych ozdobnych liściach i dekoracyjnych owocach, wspinające
się po podporach za pomocą wąsów czepnych. Rośnie dosyć wolno i w porównaniu do innych pnączy nie jest ekspansywne. Dorasta zwykle do około 2 m wysokości. Młode pędy, ogonki liściowe i szypułki owoców mają czerwonawe zabarwienie. Klapowane liście są ciemnozielone, głęboko i fantazyjnie powcinane, obficie pokryte biało-różowymi plamami. Jesienie słabo się przebarwiają na żółto. Niepozorne, drobne kwiaty rozwijają się w lipcu, ale ponieważ mają zielonkawy kolor są raczej mało widoczne. Za to wyjątkowo dekoracyjne są owoce winnika zmiennego. Przyjmują one postać drobnych, kulistych jagód o intensywnej, niebiesko-fioletowej
barwie, są błyszczące, dojrzewają we wrześniu i październiku. W miarę dojrzewania kolor owoców zmienia się od jasnoniebieskiego, przez fioletowy do granatowego.

Winnik zmienny ma niewielkie wymagania glebowe. Dobrze rośnie na większości przeciętnych gleb ogrodowych, umiarkowanie wilgotnych i przepuszczalnych. Preferuje stanowiska ciepłe, osłonięte od wiatru, słoneczne do półcienistych. Wykazuje dobrą mrozoodporność, choć na wschodzie kraju może czasami przemarzać. Cięcie można wykonywać dowolnie, w zależności od potrzeb,
ale ponieważ pnącze nie rośnie silnie, raczej rzadko się je wykonuje.

Winnik zmienny ‘Elegans’ doskonale nadaje się do sadzenia w małych ogrodach przydomowych, gdzie brakuje miejsca na większe rośliny. Ponieważ wspina się za pomocą wąsów czepnych, najlepiej sprawdza się sadzony przy ażurowych podporach – kratkach, siatkach oraz ozdobnych konstrukcjach wykonanych specjalnie dla tego typu pnączy z cienkich, metalowych prętów, wokół których mogą owijać się wąsy. Podpory te można ustawiać na rabatach oraz w większych pojemnikach służących do dekoracji balkonów
i tarasów.

Hydrangea quercifolia 'Snowflake'
hortensja dębolistna 'Snowflake'

Hortensja dębolistna to ozdobny krzew liściasty pochodzący ze wschodnich terenów Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Jest jednym z sześciu gatunków hortensji, które można uprawiać w Polsce, choć stosunkowo mało znanym i rzadko spotykanym w ogrodach. Roślina ta tworzy ciekawe liście o pięciu nieregularnych klapach, przypominające swoim wyglądem liście dębu czerwonego. Ich cechą charakterystyczną jest spektakularne jesienne przebarwienie. Latem na szczytach pędów rozwijają się atrakcyjne kwiaty, zebrane
w wiechowate, wydłużone kwiatostany.

W przeciwieństwie do popularnych hortensji bukietowej czy ogrodowej, mających setki odmian, asortyment odmianowy hortensji dębolistnej jest znacznie skromniejszy. Polskie szkółki oferują kilka do kilkunastu jej odmian, a jedną z ciekawszych i wartych upowszechnienia jest wcale nie nowa, bo wyhodowana w 1960 r. w USA odmiana ‘Snowflake’ o pełnych kwiatach przypominających gwiazdki. Odmiana ta została wyselekcjonowana z naturalnych stanowisk w Alabamie przez Edgara i Loren Aldridge.

Hortensja dębolistna ‘Snowflake’ to krzew tworzący sztywne, słabo rozgałęzione pędy z dużymi, ciemnozielonymi liśćmi. Blaszki liściowe mają kilka szerokich klap, są grube, skórzaste, z wierzchu zielone, matowe i pomarszczone, od spodu są jasne i owłosione, często mają ponad 20 cm długości. Jesienią liście przebarwiają się na czerwono i purpurowo. Kwiaty tworzą się na pędach jednorocznych, są zebrane w szczytowych wiechach o długości do 30 cm. Podobnie jak większość hortensji roślina ta tworzy 2 rodzaje kwiatów – kwiaty płonne i płodne. Kwiaty płonne są dosyć duże, pełne, początkowo zielonkawe, później białe i tylko w środku lekko seledynowe, osadzone na dosyć długich szypułkach wyrastających spośród bardzo licznych, zielonych pąków kwiatów płodnych. Kwiatostany są masywne i dosyć ciężkie, czasami zwieszają się nieco do dołu.  Przekwitające kwiaty lekko różowieją. Krzewy kwitną od czerwca do końca sierpnia, ale dzięki ozdobnym liściom są atrakcyjne przez cały sezon wegetacyjny.

Hortensja dębolistna preferuje gleby żyzne, umiarkowanie wilgotne i lekko kwaśne, stanowiska zaciszne, półcieniste lub słoneczne. Wiosną roślina wymaga lekkiego przycięcia, polegającego głównie na usunięciu zeszłorocznych, zaschniętych kwiatów
oraz fragmentów pędów, które przemarzły. Ponieważ kwiaty zawiązują się na pędach jednorocznych, wiosenne cięcie nie ogranicza kwitnienia. W ostre zimy może częściowo przemarzać, dlatego w pierwszych latach po posadzeniu podstawę krzewów warto na zimę zabezpieczyć kopczykiem z kory, trocin lub suchych liści.

Hortensja dębolistna jest rośliną wartą szerszej popularyzacji, polecaną do sadzenia w ogrodach przydomowych i osiedlowych,
w kompozycjach z innymi ozdobnymi krzewami liściastymi. Pięknie prezentuje się w towarzystwie bylin, takich jak trawy, liliowce czy funkie. Nadaje się do sadzenia pod koronami drzew.

Thuja occidentalis 'Mr Bowling Ball'
żywotnik zachodni 'Mr Bowling Ball'

Żywotnik zachodni 'Mr Bowling Ball' to półkarłowa, pozbawiona przewodnika odmiana o płaskokulistym, ażurowym pokroju. Pochodzi z Linesville w USA, gdzie została znaleziona na miejscowym cmentarzu jako czarcia miotła w połowie lat 80 XX wieku przez Joe Stupkana. W sprzedaży bywa oferowana także pod nazwą 'Bobazam' lub 'Linesville'.

Krzew swoim kształtem przypomina dużą kulę do gry w kręgle (stąd właśnie wzięła się jej nazwa), rośnie dosyć wolno, po 10 latach uprawy osiąga 60 cm wysokości i 70 cm średnicy. Tworzy cienkie, silnie rozgałęzione pędy oraz nitkowate, zielone gałązki ułożone regularnie od środka krzewu na zewnątrz, lekko zachodzące na siebie, nadające roślinie atrakcyjny, koronkowy wygląd. Jest to odmiana o przejściowym ulistnieniu. Liście młodociane występują w formie krótkich, srebrzysto-zielonych igiełek gęsto osadzonych wokół gałązek. Swoim wyglądem przypominają one pędy widłaków. U starszych roślin gałązki są spłaszczone i pokryte zielonymi łuskami.

Żywotnik zachodni 'Mr Bowling Ball' należy do roślin łatwych w uprawie, polecanych początkującym miłośnikom ogrodnictwa. Krzew preferuje gleby żyzne, umiarkowanie wilgotne, stanowiska słoneczne lub tylko lekko ocienione. Ze względu na dosyć płytki system korzeniowy u żywotników należy unikać ich sadzenia na glebach lekkich, piaszczystych lub narażonych na szybkie wysychanie. 'Mr Bowling Ball' jest rośliną odporną na ataki szkodników oraz porażenia przez choroby grzybowe, w pełni odporną na mróz, polecaną do uprawy na terenie całego kraju. Nie wymaga przycinania, naturalnie zachowuje zwarty i regularny pokrój. Przede wszystkim nadaje się do uprawy w ogrodach przydomowych, na rabatach, wrzosowiskach i w ogrodach skalnych. Dobrze komponuje się w innymi wolno rosnącymi roślinami iglastymi. Jest polecana do sadzenia w grupach, zwłaszcza w formie obwódek wzdłuż brzegów rabat lub ścieżek. Dobrze sprawdza się też w uprawie pojemnikowej, w całorocznych donicach zdobiących balkony i tarasy. Krzewy sadzone w gruncie najpiękniej prezentują się na tle niebieskich lub zielonych jałowców o pędach pełzających po ziemi, np. jałowca rozesłanego Juniperus procumbens lub płożącego J. horizontalis. Tego typu kompozycje są atrakcyjne przez cały rok.